Wednesday 20 February 2019

Anne McClain म्हणते माझ स्वप्न सत्यात उतरल !

https://www.nasa.gov/sites/default/files/thumbnails/image/m19-009.png
नासाच्या अंतराळमोहीम 58 ची महिला Astronaut Anne McClain स्थानकाच्या Cupola Module मध्ये
फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था - 17 Feb.
नासाच्या  अंतराळ मोहीम 58 अंतर्गत सध्या अंतराळस्थानकात राहात असलेली महिला Astronaut Anne McClain हिने नुकताच स्थानकातून पृथ्वीवर लाईव्ह संवाद साधला Washington D.C. येथील Georgetown Day  School मधील छोट्या मुलांशीआणि फ्लोरिडा मधील विद्यार्थ्यांशी तिने नुकताच संवाद साधला आणि त्यांच्या कुतूहल मिश्रीत प्रश्नांना कधी प्रात्यक्षित करून दाखवत तर कधी त्या मागच सायंटिफिक कारण समजावुन सांगत दिलखुलासपणे उत्तरे दिली  ह्या महिन्यात तिच्या संशोधनाच्या कामातून मिळालेल्या रिकाम्या वेळात बऱ्याचदा तिने वेगवेगळ्या शाळेतील विद्यार्थ्यांशी लाईव्ह संवाद साधला आणि अंतराळवीरांच्या स्थानकातील वास्तव्यासंदर्भात माहिती दिली त्याचाच हा वृत्तांत

           फ्लोरिडा मधील विद्यार्थ्यांशी लाईव्ह संवाद साधताना Anne McClain -फोटो -नासा संस्था

What do you eat in space ? and just what does one do all day in space ?
तुला लहानपणापासूनच astronaut व्हायच होत का ?
तुझ्या आवडीच फूड कोणत ? तुम्ही काय आणि कस खाता?
तुम्ही कसे झोपता ? चालता ? तुम्हाला वेळ कशी कळते ?
 या सारख्या अनेक प्रश्नांना तिने दिलेली उत्तरे
Anne -McClain म्हणते
-हो! मी लहानपणी जेव्हा तुमच्या वयाची होते आणि माझा शाळेतला पहिला दिवस होता तेव्हाच मी सांगून टाकल होत कि मला Astronaut व्हायचय !
त्या वेळेस त्यांना एक प्रोजेक्ट होता तेव्हा तिने एक पुस्तक लिहल होत Flying to Space On the Soyuz Vehicle ते तीच स्वप्न होत आणि आज ती स्थानकातून रोज पृथ्वीला फेऱ्या मारते आणि स्थानकातील झिरो ग्रॅव्हिटी मध्ये तरंगत्या अवस्थेत राहतेय
ती म्हणते लहानपणी पाहिलेल स्वप्न कधी कधी प्रत्यक्षात उतरत हे मी माझ्या अनुभवावरून सांगतेय
जेव्हा खरोखरच प्रथमच मी अंतराळयानातून अंतराळ प्रवासाला निघाले आणि मागे वळून पृथ्वीकडे शेवटच पाहिल तेव्हा मला जाणवल आज मी आणि माझ स्वप्न यात कोणीही नाही!
त्या वेळेसच्या क्षणाच वर्णन शब्दातीत आहे! तो अभुतपुर्व अलौकिक अनुभव शब्दात व्यक्त करण अवघड आहे !
McClain आता 39 वर्षांची आहे आणि लहानपणी पाहिलेल्या स्वप्नांचा अनुभव ती प्रत्यक्षात घेतेय हे खरंच अविश्वसनीय आहेआणि आनंददायीही
अंतराळस्थानकातून दररोज ती पृथ्वीभोवती सोळा वेळा फेऱ्या मारते आणि दर पंचेचाळीस मिनिटांनी ती सूर्याला उगवताना आणि मावळताना पाहते त्यांचा दिवस 45मिनिटांचा असतो 
स्थानकाच्या खिडकीतून चंद्राकडे पाहण तिला जास्त आवडत चंद्र उगवताना आणि मावळताना पाहताना ती आश्चर्यचकित होते कारण  चंद्राच उगवण,मावळण इतक फास्ट असत अगदी उडी मारल्यागत चंद्र कधी क्षितीजाच्या वर तर कधी खाली असतो तर कधी क्षितिजावर दिसतो हे पाहण फार गमतीशीर असत
अंतराळस्थानकात अंतराळवीर तरंगत्या अवस्थेत कसे वावरतात,फिरताना शरीर स्थानकाच्या भिंतीवर धडकून इजा होऊ नये म्हणून कशी काळजी घेतात छताला कसे पकडतात मागे पुढे जाताना काय ट्रिक करतात उलट्या अवस्थेतही ते कसे बोलू चालू शकतात व्यायाम कसे करतात वस्तू कशा पकडतात कसे खातात पाणी कसे पितात हे तिने विद्यार्थ्यांना प्रात्यक्षिक करून दाखवल
अंतराळ स्थानकात पाकिटबंद प्रिझर्व केलेल अन्न मिळत अन्नाचे दोन प्रकारचे पाउच असतात एक shelf  stabilized  असत ते उघडून चमच्याने काढून डायरेक्ट खाता येत तर दुसर पाउच ड्राय अन्नाच असत ते उघडून त्यात स्पेस स्टेशन मधल पाणी मिसळून पातळ करून खाता येत आम्हाला कार्गोशिप मधून अन्नाची पाकीट येतात शेकडो प्रकारचे अन्न पदार्थ अंतराळवीरांसाठी आलटून पालटून पाठवले जातात त्यांच्या चवीत आवश्यक बदल करून ते टेस्टी बनवले जातात त्या मुळे एकाच प्रकारचे अन्न खाण्याचा कंटाळा अंतराळवीरांना येत नाही
Anne ला Chicken with peanut sauce,Chicken आणि Mushroom soup ,turkey tetrazzmi हे पदार्थ विशेष आवडतात
Anne म्हणते अंतराळवीर स्लीपिंग बॅग मध्ये झोपतात आणि बॅग स्थानकाच्या भिंतीला attach करतात नाहीतर ते तरंगत राहतील आणि झोपेत कोठेही धडकून त्यांना इजा होईल पण त्यांचे हात मात्र बाहेर तरंगत असतात ते खूप फनी दिसत जिथल्या भागात स्पेस सटेशन असत तिथली वेळ त्यांच्या घड्याळात दिसते अंधार उजेड पाहून रात्र दिवस समजतो आम्ही दिवसभरात सहा सात तास झोप घेतो पृथ्वीपेक्षा जरा कमी वेळ पण सकाळी आम्ही पुन्हा फ्रेश होऊन कामाला सुरवात करतो
आपण इतके दिवस पृथ्वीवर चालत असतो आणि अचानक एक दिवस अंतराळात तरंगत असतो हे खरंच स्वप्नवत असत रोज आजूबाजूच्या ताऱ्यांच्या सोबतीने तरंगत्या अवस्थेत दिवस घालवतानाचा अनुभव विलक्षण असतो रोजचा नवा दिवस माझ्यासाठी Good Day असतो सुंदर असतो
पृथ्वीवरून हजारो शास्त्रज्ञ तंत्रज्ञ आमच्या सुरक्षिततेसाठी सतत प्रयत्न करत असतात आवश्यक त्या सूचना देत असतात आम्ही नासा संस्थेत वेगवेगळ्या देशांच्या अंतराळवीरांसोबत काम करतो त्या सर्व देशांचे झेंडे स्थानकात मागे लावलेले आहेत हे तिने दाखवले आठवड्याच्या शेवटच्या दिवशी आम्ही सुटी घेतो तेव्हा आवडीची कामे करतो स्पेस स्टेशन मधल्या veggie चेंबर मधल्या झाडांची भाजीची निगा राखतो कधी कधी आवडीचे सिनेमे पाहतो आमच्या घरच्यांशी मित्रांशी संवाद साधतो
तू ह्या मुलांना काय संदेश देशील असं विचारल असता ती म्हणाली
ती तिच्या तरुण फॅन्सला,विध्यार्थ्यांना सांगते कि, तुम्ही आवश्य स्वप्न पहा आपल ध्येय निश्चित करा आणि ते साध्य करण्यासाठी प्रयत्न करा ते सत्यात उतरण्यासाठी आवश्यक ते कष्ठ करा मध्येच सोडून न देता सतत त्या दिशेने प्रयत्न करत राहा तेव्हाच ते प्रत्यक्षात येईल
Anne नेहमीच सोशल मीडिया वरून तिच्या चाहत्यांशी संपर्क साधते आणि तिथल्या कामाची लेटेस्ट माहिती शेअर करते नुकतीच तिने अंतराळस्थानकातून कार्गोशिप पृथ्वीकडे परततानाचा व्हिडीओ शेअर केला ती म्हणते मी तुम्हाला इथे घेऊन येऊ शकत नाही पण इथल दृश्य दाखवू शकते शक्य झाल तर तेही करेन
Anne McClain ने Astronaut होण्यासाठी अत्यंत कठीण परिश्रम ,कठोर ट्रेनिंग घेतल आणि लहानपणीच स्वप्न पूर्ण केल अर्थात आपल्याला ते सोप वाटत असल तरीही पृथ्वीपासून दूर माणसांपासून दूर तरंगत्या अवस्थेत राहून संशोधन करण खूपच कठीण असत सध्या अंतराळस्थानकातील अंतराळवीर पृथ्वीवरील मानवी आरोग्यासाठी आवश्यक संशोधन करत आहेत विविध रोगांवर सध्या उपलब्ध नसलेले अत्याधुनिक औषधे ते संशोधित करत आहेत जे पृथ्वीवर संशोधित करण शक्य नाही .

Sunday 17 February 2019

अंतराळवीर Nick Hague, Christina Koch आणि Alexey Ovichinin मार्च मध्ये अंतराळ स्थानकात जाणार जाण्याआधी पत्रकारांशी साधणार संवाद

 NASA astronauts (from left) Christina Koch and Nick Hague
       नासाची महिला Astronaut Cristina Koch आणि अंतराळवीर Nick Hague -फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था -13 Feb.
नासाच्या अंतराळ मोहीम 59 चे अंतराळवीर Nick Hague ,Cristina Koch आणि रशियन अंतराळवीर Alexey Ovchinin हे 14 मार्चला अंतराळस्थानकात राहण्यासाठी जाणार आहेत अंतिम ट्रेनींगसाठी जाण्याआधी 22 फेब्रुवारीला ते पत्रकारांशी संवाद साधणार आहेत आणि त्यांच्या ह्या मोहिमेबद्दल माहिती देणार आहेत त्यांच्या ह्या संवादाचे लाईव्ह प्रसारण नासा T V वरून करण्यात येईल
हे तीनही अंतराळवीर 14 तारखेला MS-12 ह्या सोयूझ अंतराळ यानातून अंतराळस्थानकाकडे प्रयाण करतील कझाकस्थानातील बैकोनूर ह्या Cosmodrome वरून त्यांचे सोयूझ यान अंतराळ स्थानकाकडे झेपावेल
26 तारखेला त्यांच Final Pre Launch training सुरु होईल त्या आधी ते पत्रकारांशी संवाद साधणार आहेत
अंतराळवीर  Nick Hague ह्यांनी ह्या आधी 11 ऑक्टोबरला नासाच्या अंतराळ मोहिमेअंतर्गत अंतराळस्थानकात  जाण्यासाठी अंतराळस्थानकाकडे सोयूझ यानातून उड्डाण केले होते पण अचानक यानातील यंत्रणेत बिघाड झाल्याने अर्ध्या तासातच त्यांना पृथ्वीवर परतावे लागले होते सुदैवाने दोन्हीही अंतराळवीर सुखरूप पृथ्वीवर उतरले होते आता त्यांना पुन्हा एकदा स्थानकात जाण्याची संधी मिळाली आहे Hague दुसऱ्यांदा स्थानकात राहण्यासाठी जाणार आहेत
रशियन अंतराळवीर Alexey Ovchinin ह्यांची हि तिसरी अंतराळवारी आहे तर Cristina Koch मात्र पहिल्यांदाच स्थानकात राहायला जाणार आहे
Christina अमेरिकेतील North Carolina मधील रहिवासी आहे तीने BE Electrical Engineer आणि Physics ची पदवी घेतली असून तिने Electrical Engineer मध्ये ME केले आहे नासाच्या Space Flight Center मधील तिच्या करिअर दरम्यान तिने Space Science Instrument Design वर विशेष भर दिला शिवाय तिने US Antarctic Program मध्ये Research Associate म्हणून आणि  Field Engineer म्हणून आर्क्टिक पोल वर काम केलय
2013 मध्ये तिचे नासा संस्थेत सिलेक्शन झाले होते आणि आता ती ट्रेनिंग पूर्ण करून अंतराळ स्थानकात राहण्यासाठी जाणार आहे
सध्या अंतराळस्थानकात Anne Mc Clain राहत असल्याने ती गेल्यावर अंतराळस्थानकात पुन्हा एकदा दोन महिला Astronauts एकत्र येतील आणि मिळून संशोधन करतील ह्या आधी सेरेना आणि Anne अल्पकाळ स्थानकात एकत्रित राहिल्या होत्या


Friday 15 February 2019

Opportunity Rover मंगळ यानाचा शानदार निरोप,मोहीम थांबवण्याचा नासाचा निर्णय

 pia04413.jpg
             मंगळ ग्रहांच्या भूमीवर कार्यरत असलेले Opportunity Rover -फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था - 13 Feb.
गेल्या पंधरा वर्षांपासून अखंडितपणे यशस्वी कामगिरी पार पाडून अत्यंत उपयुक्त माहिती संशोधित करणाऱ्या नासाच्या Opportunity Rover ने आता आपले काम थांबवले आहे मंगळावरील धुलीवादळाला सामोरे जात त्याही अवस्थेत तिथले फोटो घेऊन पृथ्वीवर पाठवत Opportunity Rover ने शानदार निरोप घेतला आहे त्या मुळे नासा संस्थेने आता Opportunity मंगळ मोहीम थांबवण्याचा निर्णय जाहीर केला आहे
जून महिन्यात मंगळ ग्रहावर प्रचंड धुळीवादळ उठले होते तेव्हा त्याचा पृथ्वीवर शेवटचा संपर्क झाला होता तिथल्या प्रचंड धुळीच्या वादळातही ह्या मंगळयानाने तिथले फोटो घेऊन पृथ्वीवर पाठवल्यामुळे मंगळावरील धुळीच्या वादळाची तीव्रता,आवाज आणि तिथली स्थिती शास्त्रज्ञांना जाणून घेता आली पण त्या नंतर तिथल्या कमी प्रकाशाने सौर उर्जेवर कार्यरत असलेले हे मंगळ यान क्षीण झाले आणि त्याचे काम ठप्प झाले कार्यप्रणाली बंद पडली
त्यानंतर गेल्या आठ महिन्यांपासून नासाच्या Jet Propulsion Lab मधील Space Flight Operation विभागातील engineers नी  हजारो कमांड्स देऊन Opportunity Rover शी संपर्क साधण्याचा प्रयत्न केला पण तो निष्फळ ठरला
दहा जूनला Opportunity मंगळ यानाचा पृथ्वीशी शेवटचा संपर्क झाला होता मंगळावरील धुळीवादळात Opportunity यानाची ट्रान्समिशन क्षमता क्षीण झाली असल्यामुळे पुन्हा हे यान कार्यक्षम होण्यात अपयश आले
24 जानेवारी 2004 मध्ये Opportunity Rover मंगळ यान मंगळ ग्रहाकडे झेपावले होते सुरवातीला शास्त्रज्ञांनी ह्या मंगळयानाचा कार्यकाळ फक्त तीन महिने अपेक्षित केला होता पण Opportunity Rover ने पंधरावर्षे अखंडित कार्यरत राहून शास्त्रज्ञांना आश्चर्यचकित केले Opportunityच्या अनपेक्षित यशस्वीतेमुळे शास्त्रज्ञांनी त्याचा कार्यकाळ वाढवून हि मोहीम चालूच ठेवली होती आता 2020 मध्ये नासा संस्था मंगळ ग्रहावर पुन्हा मंगळ यान पाठवेल
नासाचे प्रमुख Jim Bridenstine म्हणाले Opportunity Rover च्या पंधरा वर्षांच्या अनपेक्षित यशस्वी कामगिरीमुळे भविष्यात मानव मंगळावर पाऊल ठेवेल तेव्हा Opportunity Rover च्या तिथल्या अस्तित्वाच्या पाऊल खुणा त्यांना मार्गदर्शक ठरतील
मंगळ ग्रहांच्या भूपृष्ठावर एक किलोमीटर अंतर पार करण्याची क्षमता असलेल्या ह्या मंगळ यानाने शास्त्रज्ञांचा कयास खोटा ठरवत पंचेचाळीस किलोमीटर अंतर पार करून तिथली उपयुक्त माहिती संशोधित केली आहे  मंगळावरील पुरातन काळातील अस्तित्वात असलेल्या दऱ्या,खोरे, तिथले वातावरण आणि आता आटलेले पण पूर्वी अस्तित्वात असलेले पाण्याचे स्रोत,माती,खडक आणि मिनरल्सचे नमुने शोधून त्याचे फोटो घेऊन पृथ्वीवर पाठवले आहेत शिवाय आजवर शास्त्रज्ञांना माहीत नसलेली संशोधित अत्याधुनिक उपयुक्त माहिती Opportunity यानाने पृथ्वीवर पाठवली आहे त्याचा उपयोग आगामी मंगळ मोहिमेसाठी आणि मंगळावरील मानवी निवासासाठी होणार आहे
पण आता ह्या यानातील यंत्रणा बंद पडली असल्याने हि मोहीम थांबवण्यात आल्याची माहिती नासा संस्थेकडून देण्यात आली आहे