Monday 25 September 2017

अंतराळवीर Mark Vande Hei ह्यांनीं साधला Space To Earth विद्यार्थ्यांशी लाईव्ह संवाद

         अंतराळवीर Mark Vande Hei  अंतराळस्थानकातून लाईव्ह संवाद साधताना फोटो-नासा संस्था

नासा संस्था- 18 सप्टेंबर
नासाच्या अंतराळ मोहीम 53 चे अंतराळवीर Mark Vande Hei ह्यांनीं नुकताच अमेरिकेतील Pine over back at school मधील विद्यार्थ्यांशी Space To Earth साधलेल्या लाईव्ह संवादाचा हा वृत्तांत
P.V.K स्कूलच्या Emma ह्यांनी स्कूल तर्फे mark ह्यांच स्वागत केल  Senator Eichorn आणि Representative Layman ह्या क्षणी उपस्थित असल्याचे सांगीतले शिवाय आम्ही तुमच्या पहिल्या इंटरव्हू मध्ये सहभागी होतेय हे आमच्यासाठी अभिमानास्पद असल्याचे सांगत मुलाखतीला प्रारंभ केला

             P.V.K.schoolच्या Emma  Mark ह्यांच्याशी लाईव्ह संवाद साधताना -फोटो -नासा संस्था

Emma - मिलिटरीमन असल्याचा अनुभव तुमच्या अंतराळवीर होण्यासाठी व अंतराळ मोहिमेसाठी फायदेमंद ठरला का ?
Mark - मिलिटरी मधल्या अनुभवाचा आणि अंतराळात काम करण्याचा निश्चितच फायदा झाला मिलिटरी मध्ये लोकांच्या सुरक्षेला प्राधान्य देण तसच आपल्या सहकाऱ्यांची काळजी घेण महत्वाच असत अंतराळातील अंतराळ स्थानकात आम्ही सहाजण पृथ्वीपासून सारया लोकांपासून दूर राहतो इथल्या विपरीत परिस्थितीत काम करताना तशीच एकमेकांची काळजी घेतो आणि संघर्षरत आयुष्य जगताना मिलिटरीमन असल्याचा निश्चितच फायदा होतो
Abilene (विध्यार्थी )- लाँचिंगच्या वेळेस अंतराळात झेप घेताना गुरुत्वाकर्षणाचा अनुभव कसा होता?
Mark -अंतराळात प्रक्षेपणाचा वेळेस यानासाठी वापरण्यात येणारा G-force नेहमीच्या फोर्सपेक्षा तिप्पट असतो पाठीवर बसलेल्या स्थितीतल्या आम्हाला प्रक्षेपणाच्या ह्या प्रचंड फोर्स मुळे जोरात सीटवर ढकलल्या गेल्याचा अनुभव आला तो थरारक आणि इंटरेस्टिंग होता !
 Kyla -तुम्हाला कधीतरी Oh! My God! I am in Space! असा विचार मनात येऊन भीती वाटते का ?
Mark - हो अनेकवेळा असे Wow ! क्षण आले कारण इथल्या मायक्रो ग्रॅव्हिटी मध्ये तरंगण सोप पण चालण महाकठीण असत इथे आल्यानंतर इथल्या परिस्थितीत adjust व्हायला दोनतीन दिवस लागले चालण्याचा अनुभव इतका वेगळा आहे कि लहानपणी चालायला शिकतानाची आठवण झाली नव्यान चालायला शिकण्याचा अनुभव विलक्षण होता सतत तरंगत्या अवस्थेत असल्यामुळे जिथे थांबायच असत त्याच्या पुढे आम्ही पोहोचतो म्हणून सतत तोल सावरत सजग राहाव लागत म्हणजे जिथे उभ राहायचय तिथे स्थिर राहता येत कधी अंतराळ स्थानकाच्या भिंतीवर पाय ठेवून आधार घ्यावा लागतो आणि तरंगत जाणारया वस्तू पकडताना तारांबळ उडते ,कसरत करावी लागते आणि आम्ही ते सार एन्जॉय करतो! भीती नाही वाटत!

            अंतराळातील सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणात भिंतीचा आधार घेताना Mark Vande Hei  फोटो -नासा संस्था

Eleanor -तुम्ही तिथे कोणते प्रयोग करत आहात ?
खूपच छान प्रश्न आहे ! इथे शंभरावर सायन्स विषयक प्रयोगांवर संशोधन सुरु आहे आम्ही lung cancer वरील आधुनिक उपचारावर संशोधन करणार आहोत ईथल्या अंतराळ संशोधकांनी अंतराळातील वातावरणात lung tissue growth वर संशोधन करून त्यांचे सॅम्पल्स  नुकतेच पृथ्वीवर आणलेत आणि हे त्यांचे संशोधन भविष्यात  कॅन्सर वरील प्रभावी इलाजासाठी निश्चितच उपयुक्त ठरेल
River - अंतराळ स्थानकातील वास्तव्यादरम्यान तुम्हाला तुमच्या फॅमिली आणि फ्रेंड सोबत बोलायला कितीवेळा संधी मिळते
Mark  -इथे फोन असला तरीही स्थानकातून पृथ्वीवर संवाद साधण तिथल्या सारख सोप नसत कित्येकदा संपर्क होत नाही कारण कधी कधी satellite च coverage नसत तरीही आम्ही बरेचदा घरच्यांशी संवाद साधतो दोन दिवसातून एकदातरी मी पत्नीशी संवाद साधण्याचा प्रयत्न करतो काल पहिल्यांदा मी माझ्या मुलांशी बोललो त्यांना स्पेस स्टेशनची टुर घडवली त्यांनींही ती खूप एन्जॉय केली!
Cameron - भविष्यात मानव मंगळावर राहू शकेल का?
Mark - नक्कीच ! जो पर्यंत मानव शांतीं अन समाधानान एकत्रित राहील तो पर्यंत मानव मंगळावर वस्ती करून राहू शकेल आणि त्या साठी आपल्याला खूप प्रयत्न आणि कष्ठ करावे लागतील नवीन गोष्टी आत्मसात कराव्या लागतील
Grady - आजवर अंतराळ स्थानकाला एखादी उल्का धडकली आहे का ? आणि तस घडल असेल तर कशी दुरुस्ती करण्यात आली
Mark - हो! बऱ्याचवेळा असं घडलय छोटया,छोटया उल्का धडकल्या,त्याच्या खुणाही आहेत त्यामुळे नुकसान झाल नाही कारण स्थानकाची रचनाच तशी करण्यात आलीय फक्त स्पेसवॉक साठी जाताना विशेष खबरदारी घ्यावी लागते कधी उल्का मध्ये आली तर स्थानकाचा मार्ग बदलण्यात येतो
Hannah  -स्पेसमध्ये राहताना येणारया संभावित धोक्याला सामोरे जाण्यासाठी मानसिक तयारी कशी करता?
Mark  आम्हाला लाँचिंगच्या आधीच ह्या सर्व गोष्ठीसाठी ट्रेनिंग दिल जात ते खूप कठीण आणि कठोर असत कुठल्याही परिस्थितीला सामोरे जाण्याची आमची तयारी करून घेतली जाते त्या मुळे काही अडचण येत नाही म्हणूनच लाँचिंग पासून स्थानकातील प्रवेशापर्यंत सार सुरळीत पार पडल
Kelly - सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणात तुमच रोजच काम कस पार पडत ?
Mark - हे काम एकाचे नाही तर साऱया टीमचे असते पृथ्वीवरून स्पेस स्टेशनच काम मॅनेज केल्या जात सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाची सवय व्हायला थोडा वेळ लागतो ह्या वातावरणात काम करताना स्वत:ला स्थिर ठेवण्यासाठी आधार शोधावा लागतो दोन्ही हात कामात असतील तर पायांनी भिंतींचा आधार घेत स्थिर राहील तरच काम करता येत नाहीतर आम्ही तरंगत राहून काम करण अशक्य असत
Andrew - तुम्हाला एखाद्या ग्रहावर जायची संधी मिळाली तर तुम्हाला कुठे जायला आवडेल ? आणि का?
Mark - खरतर माझा सर्वात आवडता ग्रह पृथ्वी आहे कारण आपण पृथ्वीवर जन्म घेतलाय आणि नंतर मला मंगळावर जायला आवडेल त्या साठी सध्या मंगळ मोहीम राबवल्या जातेय पृथ्वीपेक्षा पूर्णपणे वेगळा आणि मानवी निवासासाठी अनुकूल असलेल्या ग्रहावर राहण्यासाठी जातानाचा दूरवरचा प्रवास उत्सुकतापूर्ण आणि थरारक असेल
 Abbie -  स्थानकात अंतराळवीर आजारी पडले तर काय करता ?
 Mark -सुदैवाने आमच्या टीममध्ये एक डॉक्टर आहे पण नेहमीच असं नसत त्या मुळेच आम्हाला ट्रेनिंगच्या वेळेस डेंटल,मेडिकल ट्रेनिंग दिल्या जाते शिवाय पृथ्वीवरून नासाची टीम मार्गदर्शन करते आणि समजा खूपच कठीण परिस्थिती आली आणि पृथ्वीवर जाण अत्यावश्यक असेल तर इथे स्पेसक्राफ्ट असत त्याचा उपयोग होऊ शकतो
Miles - स्पेस स्टेशन मधून पृथ्वीपेक्षा जास्तवेळा सूर्य ग्रहण दिसत का ?
Mark -  नाही !आम्ही अंतराळात असलो तरी पृथ्वीपासून जवळच्या अंतरावर असल्यामुळे पृथ्वीवर जेव्हा ग्रहण दिसत तेव्हाच आम्हालाही दिसत कारण सूर्य पृथ्वी आणि चंद्र जेव्हा एका रेषेत येतात तेव्हाच ग्रहण होत फक्त अंतराळातून पृथ्वीवर आम्हाला ग्रहणाची सावली दिसते
Hudson - स्थानकात पोहोचल्या नंतर आजवर तुमचा किती प्रवास झाला ?
Mark -स्पेस स्टेशन ताशी 17000700 मैल वेगाने फिरत आहे आणि दिवसाचे चोवीस तास आम्ही बुधवारी पोहोचलो आता सहा दिवस झालेत तेव्हा हिशोब कर
RD -तुम्ही स्थानकातून घरी परत कसे येता ?
Mark - आणखी एक इंटरेस्टिंग प्रश्न ! आम्ही पृथ्वीवर सोयूझ यानाने परत येतो ज्या यानाने स्थानकात आलो त्याच यानाने परतताना यानाचा वेग कमी करत पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करून पॅराशूटच्या सहाय्यानें पृथ्वीवर परततो
Modi - तुम्हाला अंतराळवीर व्हाव असं का वाटलं?
Mark - मला हे काम शारीरिक आणि मानसिक दृष्टया आव्हानात्मक वाटल तसही मला परिघाबाहेरच काम करायला आवडत इथे वेगवेगळ्या देशातील संशोधकांसोबत मानवी आरोग्यासाठी उपयुक्त प्रयोगांमध्ये सहभाग नोंदवायला मिळतो
Lyton - अंतराळ वीर होण्यासाठी कितीकाळ ट्रेनिंग घ्याव लागत
Mark - तस तर आयुष्यभर! मी 2009 साली नासा मध्ये अंतराळवीर म्हणून दाखल झालो आणि आता 2017साली स्थानकात पोहोचालो तब्बल आठ वर्षांनी
Toni - सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणाचा तुमच्यावर काय परिणाम झाला ?
Mark - खूपच विनम्र करणारा अनुभव आहे हा ! नवीन अंतराळवीरांच्या आजूबाजूला जेव्हा आधीचे अंतराळवीर सारी कामे सराईतपणे करतात तेव्हा सवय व्हायला वेळ लागतो एखाद काम करताना एखादी वस्तू तिथेच ठेवून दुसरीकडे वळल तर ती वस्तू तिथे नसते कारण तरंगत ती दुसरीकडे जाते कधी कधी लक्ष नसल कि धडक लागते आता हळू हळू सवयीन स्वत:वर नियंत्रण ठेवता येतेय

             स्थानकात तोल सावरतानाचे प्रात्यक्षित दाखवताना Mark Vande Hei -फोटो -नासा संस्था

Billy - स्थानकातून चंद्र कसा दिसतो ?
Mark - पृथ्वीपेक्षा वेगळा नसला तरी मध्ये ढग नसतात त्या मुळे चंद्र स्पष्टपणे दिसतो
Brook - अंतराळात कितीकाळ राहता येत ? तुम्ही सध्या ज्या मोड्युल मध्ये राहताय त्या बद्दल सांगा
इथल्या सारखेच Northern lights दिसतात कि वेगळे ? Aurora कसा दिसतो तिथून ?
Mark -तशी ठराविक मर्यादा अजून माहीत नाही पण वर्षभर मानव राहू शकतो आम्ही आगामी दूरवरच्या मानवासहित अंतराळ मोहिमेत मानव निरोगी आणि दीर्घकाळ वास्तव्य करू शकेल असे प्रयत्न करतोय
मी सध्या US Hub मध्ये आहे तिथे खूप सोयी सुविधा आहेत ,इंटरनॅशनल पेलोड रॉक्स आहेत इथली बहुतांश जागा यंत्रांनी आणि storage ने व्यापलीय आम्हाला लागणारे प्रयोगांसाठीचे सामान स्थानकासाठीची आवश्यक सामग्री इथेच आहे
मी स्थानकात पोहोचलो तेव्हा सार खूप वेलकमिंग होत आम्हाला खूप काम असल्याने बिझी होतो नंतर मात्र मी विश्रांती न घेता खिडकी जवळ सूर्यास्त आणि सूर्योदय पाहण्यासाठी गेलो तेव्हा आधीच्या अंतराळवीरांनी northern lights आणि aurora दाखवला पृथ्वीवरून हिरव्या पडद्याप्रमाणे दिसणारा aurora  इथून हिरव्या तरंगाप्रमाणे अप्रतिम दिसतो
मुलांना जर अंतराळवीर व्हायचे असेल तर त्या साठी खूप कष्ट करत ध्येय साध्य करा असे सांगत Mark ह्यांनी मुलाखतीचा शेवट केला


Saturday 16 September 2017

शनी ग्रहावर कॅसिनी अंतराळ यानाचा ग्रँड फिनाले संपन्न


            शनी ग्रहावर गेलेले व आता अंतराळात विलीन झालेले कॅसिनी अंतराळ यान  - फोटो -  नासा संस्था                                                                                                                    
नासा संस्था -15 सप्टेंबर
13 वर्षे अविरतपणे शनीभोवती भ्रमण करीत पृथ्वीवर उपयुक्त माहिती पाठवणारया कॅसिनी यानाने अखेर काल अपेक्षेप्रमाणे शनी ग्रहाच्या वरच्या वातावरणात प्रवेश केला
आणि ठरल्या प्रमाणे ठरल्या वेळेला 15 सप्टेंबरला ह्या कॅसिनी यानाचा फेअरवेल सोहळा निर्विघ्नपणे पार पडला सकाळी  7.55  मिनिटाला कॅसिनी यानाचा पृथ्वीशी असलेला संपर्क तुटला आणि त्याचे Thrusters सुरु झाले.काही वेळातच कॅसिनी यान नियंत्रणाविना अंतराळात भरकटले आणि यानाचा स्फोट होऊन ते शनिग्रहावर आदळले वातावरणातील प्रचंड वादळी वाऱ्याचा वेगाने आणि स्फोटाने कॅसिनी यानाने पेट घेताच यान आणि त्याचे पेटते भाग वातावरणात इतरत्र उडाले. क्षणाभरातच गेल्या वीस वर्षांपासूनचे सुरु असलेले कॅसिनी मिशन संपुष्ठात आले आणि सौरमंडळातील थरारक युगाचा अंत झाला

           शनीच्या कक्षेत शिरून शनी ग्रहावर धडकताना कॅसिनी अंतराळ यानाची हि शेवटची प्रतिमा
                                                                                                                   फोटो -नासा संस्था
कॅसिनी अंतराळ यानाचा हा फेअरवेल सोहळा पाहण्यासाठी अमेरिकेतील नासाच्या जेट प्रपल्शन लॅब व इतर सेंटर मध्ये नासाचे 1500 शास्त्रज्ञ,इंजिनीअर्स,तंत्रज्ञ आणि ह्या मोहिमेशी संबंधीत अधिकारी व कर्मचारी एकत्र जमले होते  कॅसिनीचा ग्रँड फिनाले यशस्वी झाल्याचे संकेत मिळताच साऱ्यांनी आनंद साजरा केला

            कॅसिनीचा ग्रँड फिनाले यशस्वी झाल्याचा आनंद साजरा करताना मोहिमेतील शास्त्रज्ञ व पदाधिकारी
                                                                                                                                फोटो -नासा संस्था

कॅसिनी यान 1997 मध्ये अमेरिकेतील फ्लोरिडा येथील  Cape Canveral Air Force Station येथून 13 ऑक्टोबरला प्रक्षेपित करण्यात आले होते आणि शनीच्या प्रवासाला निघालेले कॅसिनी अंतराळयान तब्बल 7 वर्षे अंतराळ प्रवास करून 2004 साली शनीवर पोहोचले कॅसिनीने शनीवर पोहोचताच यशस्वी कामगिरी करत त्यातील अत्याधुनिक यंत्रणेद्वारे उपयुक्त माहिती गोळा करून पृथ्वीवर पाठवत हि मोहीम यशस्वी केली कॅसिनीतील इंधन कमी होताच आणि त्याचा अपेक्षित कार्यकाळ पूर्ण होताच शास्त्रज्ञानीं हि मोहीम थाबवण्याचे ठरवले होते पण कॅसिनीची कमी इंधनातली जास्त काळाची यशस्वी कार्यक्षमता पाहून हि मोहीम प्रथम दोन वर्षे आणि नंतर सात वर्षापर्यंत वाढवण्यात आली ह्या काळात कॅसिनीने पाठविलेली शनीची सखोल माहिती पाहून शास्त्रज्ञही अचंबित झाले
शनीचे चंद्र तेथील बर्फ,वातावरण आणि मानवाला आकर्षित करणाऱ्या शनीच्या कड्याचे गूढ कॅसिनीने घेतलेल्या फोटोमूळे आणि गोळा केलेल्या माहितीमुळे उलगडले शिवाय शनीबद्दल मानवामध्ये असलेले गैरसमजही दूर झाले शनी पीडादायक नसून तोही पृथ्वी सारखाच सुंदर ग्रह असून पूर्वी तिथेही सजीवसृष्ठी अस्तित्वात असण्याची शक्यताही बळावली
कॅसिनीच्या ग्रँड फिनाले नंतर नासाच्या शास्त्रज्ञानीं,आणि इतर अधिकाऱ्यांनी प्रतिक्रिया व्यक्त केल्या
Thomas Zurbuchen (Associate Admin Science mission & Directorate Washington ) म्हणतात ,
" एका विस्मयकारी मिशनचा हा अंत असला तरी हि नवीन मोहिमेची सुरवात आहे कॅसिनी मुळे शनीच्या दोन चंद्राची माहिती मिळाली शिवाय तिथे पूर्वी अस्तित्वात असलेले व लोप पावलेले समुद्राच्या ठिकाणाचे पुरावे पुरातन जीवसृष्ठीची शक्यता दर्शवतात ह्यामुळे ब्रह्मांडात पृथ्वीसारख्या जीवसृष्ठी असलेल्या ठिकाणांच्या शोधात मोलाची भर पडली आहे "
Michael Watkins -( Director Nasa JPL Lab California ) म्हणाले ,
" हा कडू गोड निरोपाचा अविस्मरणीय ऐतिहासिक क्षण आहे! ह्या  कॅसिनी मोहिमेने शनी बद्दलचे पूर्व दूषित मत बदलून गेले आहे आणि ह्या नवीन आच्श्चर्य कारक उपयुक्त माहितीमुळे आगामी अंतराळ मोहीम आणि संशोधनास नवा आयाम प्राप्त झाला आहे आजवर कुठलेही यान शनिग्रहावर पोहोचले नव्हते पण कॅसिनीने हि अवघड व अशक्य कामगिरी यशस्वी केली आता ह्या ग्रँड फिनालेचा अंत झाला आहे "
Earl Maize -(Cassini Project Manager J PL) म्हणतात ,
" Cassini Opration Team मधील सर्वच जण ह्या यशाचे मानकरी आहेत त्यांनी कुशलतेने आणि कर्तृत्वाने हे दैदिप्यमान यश मिळवले आहे ह्या यानाचे डिझाईन करणारे तंत्रज्ञ ग्रेट आहेत सात वर्षांपूर्वी कॅसिनी यानाची कक्षा वाढवुन बावीसवेळा शनीच्या कड्यांमधल्या कॅसिनीच्या भ्रमणावर नियंत्रण ठेवण अत्यंत कठीण होत ते त्यांनी कार्यकुशलतेन यशस्वी केल आणि त्याचा शेवटही कॅसिनी यानामार्फत पूर्ण माहिती मिळवून यशस्वीपणे केला हे निश्चितच अभिमानास्पद आहे "
Linda Spilker -(Cassini Project Scientist ) म्हणाल्या ,
" आता कॅसिनी मिशन संपले आहे त्या मुळे रोज आकाशात पाहताना त्याची उणीव जाणवेल पण मी त्याला सौरमालेतील फिरणाऱ्या प्लॅनेट मध्ये पाहीन कारण त्याच्या काही भागांचे अवशेष शनीग्रहावर पडलेले असतीलच "
कॅसिनीने जाता जाताही पृथ्वीवर अँटेना व इमेजिंग कॅमेराच्या साहाय्याने काही शेवटचे संदेश व सिग्नल दिले आहेत ते नासाच्या डीप स्पेस नेटवर्क अँटेना complex Canberra Australia इथे प्राप्त झाले आहेत
आणि अपेक्षेप्रमाणे कॅसिनी यानाच्या वेगवेगळ्या उपकराणाद्वारे पाठवलेली माहिती संकलित करून त्याचे परीक्षण केल्यानंतरची संशोधित माहिती येत्या काही आठवड्यात प्राप्त होईल आणि शनी व त्याची उत्पत्ती ह्याचे गूढ उलगडेल  

Friday 15 September 2017

शनिग्रहावर यशस्वी कामगिरी पार पाडून कॅसिनी अंतराळयान आज होणार नष्ट

             कॅसिनी अंतराळ यान शनीचे कडे भेदुन शनिग्रहावर प्रवेशताना -फोटो नासा संस्था

नासा संस्था -15 सप्टेंबर
शनिग्रह व त्याच्याभोवतीच्या कड्यांचे गूढ उकलण्यासाठी शास्त्रज्ञ वर्षानुवर्षे प्रयत्न करत आहेत अमेरिकेच्या नासा संस्थेने वीस वर्षांपूर्वी पृथ्वीवरून शनिग्रहावर पाठवलेले आणि आजपर्यंत सतत कार्यरत असलेले  कॅसिनी अंतरिक्ष यान आज (15 सप्टेंबर ) नष्ट करण्यात येणार आहे
शनी ग्रह,त्याच्या भोवतीचे कडे, तेथील वातावरण आणि तिथल्या जीवसृष्टीच्या अस्तित्वाची शक्यता ह्या विषयी सखोल माहिती मिळवण्यासाठी वीस वर्षांपूर्वी नासाने कॅसिनी अंतराळ यान पृथ्वीवरून शनीग्रहावर पाठवले होते सात वर्षांच्या प्रवासानंतर ते शनिग्रहाच्या कक्षेत पोहोचले आणि गेल्या तेरा वर्षांपासून हे यान शनीभोवती अविरत भ्रमण करीत तिथली इतंभूत माहिती पृथ्वीवर पाठवत होते
अनेक चक्रीवादळांना तोंड देत आणि अनेक ग्रह पार करीत शनीपर्यंत पोहोचलेल्या आणि अविरतपणे शनीभोवती भ्रमण करत सतत शनीची माहिती पृथ्वीवर त्वरित पोहोचवणाऱया कॅसिनी यानाचे इंधन जेव्हा संपत आले  तेव्हा हे मिशन संपवण्याचा निर्णय नासाच्या खगोल शास्त्रज्ञांनी घेतला होता त्याची सुरवात  26 एप्रिलला ह्या कॅसिनी यानाचा ग्रँड फिनालेने झाली होती
शास्त्रज्ञांनी हे यान नष्ट करण्यापूर्वी कॅसिनीला शनिग्रहाच्या कक्षेत धडकवून यानाचा शेवट करण्याचा धाडसी निर्णय घेतला होता सव्वीस एप्रिलला बुधवारी ह्या ग्रँड फिनालेची सुरवात झाली तेव्हा कॅसिनी यान शनी ग्रह व त्याच्या कड्यामधील 1500 मैल रुंद पट्यात शिरले होते
आजवर एकही यान शनीच्या कक्षेत शिरले नव्हते पण नासा संस्थेने हे धाडस करण्याचे ठरवले होते कारण  ह्या धाडसामुळे ब्रम्हांडातील मोठे ग्रह व ग्रहमालांच्या उगमाचे रहस्य उलगडेल शिवाय ह्या कॅसिनी यानाचा शेवट जरी झाला तरी तो नवीन मोहिमेसारखाच असेल अशी आशा शास्त्रज्ञांना वाटत होती
इतक्या वर्षांमध्ये कॅसिनीने मिळवलेल्या माहितीच्या आधारे कॅसिनीच्या इंजिनीअर्सनी Flight Plan तयार केला होता त्या नुसार 22 एप्रिलला कॅसिनी यानाने Titan ह्या शनीच्या चंद्राच्या अतिशय जवळून प्रवास केला तेव्हा Titan च्या गुरुत्वाकर्षणाच्या परिणामामुळे कॅसिनीची भ्रमण कक्षा थोडीशी खाली  झुकली त्यामुळे हे यान कड्यांच्या बाहेरून न फिरता ग्रह व कड्यांच्या आतल्या कक्षेत शिरले होते
आणि आता आज 15 सप्टेंबरला कॅसिनी यान शनिग्रहावर धडकेल व नष्ठ होईल शास्त्रज्ञाच्या माहितीनुसार ह्या प्रक्रियेत अडचणी येणार नाहीत असा प्राथमिक अंदाज असला तरीही आवश्यक ती सावधगिरी बाळगली गेली आहे यानासमोरील अँटेना द्वारे मार्गाची सुरक्षितता तपासल्या जाईल
आता कॅसिनी यान नष्ठ होण्याआधी ताशी तेरा हजार मैल वेगाने शनिग्रहाभोवती भ्रमण करेल आणि फिरता,फिरता हे यान गोते खात स्फोट घडवुन जळून नष्ठ होईल  ज्या वेळेस हे यान नष्ट होण्याच्या स्थितीत येईल तेव्हा कॅसिनी यान शनीच्या चंद्राच्या थंड वातावरणातील वायूमंडलात पोहोचलेले असेल आणि शनीवर तेव्हा दिवस असेल
15 सप्टेंबरला यान जेव्हा शनी वर धडकेत तेव्हा ह्या कॅसिनी यानाचा शेवट होण्यास सुरवात होईल तेव्हा
अमेरिकेत सकाळचे 7..55 मिनिटे झालेले असतील
शनीच्या वायूमंडलात शिरल्यानंतर कॅसिनी तिथल्या पातळ आवरणात सक्रिय राहण्यासाठी छोटे.छोटे स्फोट घडवेल आणि भ्रमण सुरु ठेवेल पण जसजसा ह्या वायुमंडळाचा थर जाड होत जाईल तेव्हा तो निष्क्रिय होईल त्या मुळे कार्यरत राहण्यासाठी तो मोठा स्फोट घडवेल पण एक मिनिटाच्या आत त्याचा पृथ्वीशी संपर्क तुटेल आणि  नियंत्रण नसल्याने हे यान गोते खात भरकटत जाईल आणि मोठा विस्फोट होऊन कॅसिनी यान नष्ठ होण्यास सुरवात होईल
जोवर हे यान पूर्णपणे नष्ठ होत नाही तोवर त्यतील वेगवेगळ्या उपकरणाद्वारे हे यान शेवटपर्यंत पृथ्वीवर माहिती पाठवत राहील कॅसिनीचा इमेजिंग कॅमेरा शनी ग्रहावरचे व त्याच्या भोवतीच्या कड्यांचे सगळीकडून फोटो घेईलच शिवाय शनीचा चंद्र टायटन आणि  Enceladus ह्यांचे देखील फोटो घेईल कॅसिनी यानाद्वारे पाठवलेला शेवटचा संदेश ऑस्ट्रेलियातील कॅनबेरा डीप स्पेस सेंटर मध्ये प्राप्त होईल
आजवर कासिनी यानाने पृथ्वीवर शनीविषयी अत्यंत महत्वपूर्ण व अत्याधुनिक माहिती पाठवली असून
शनीच्या  Enceladus ह्या चंद्रावरील बर्फ़ाळ प्रदेशात जागतिक महासागर असून त्याचा दुसरा चंद्र Titan वर  देखील द्रव्य रूपातील मिथेनचा महासागर वहात असल्याचे संकेत कॅसिनी यानाने दिले आहेत

Wednesday 13 September 2017

नासाच्या मोहीम 54 चे तीन अंतराळवीर अंतराळस्थानकात पोहोचले

          अंतराळवीर Mark Vande , Joe Acaba आणि Alexander लाँचिंगच्या तयारीत -फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था -13 सप्टेंबर
नासाच्या अंतराळ मोहीम 54 चे अंतराळवीर Mark Vande Hei , Joe Acaba  आणि रशियन अंतराळवीर Alexander Misurkin  बुधवारी 13 सप्टेंबरला अंतराळस्थानकात पोहोचले आहेत
कझाकस्थानातील बैकोनूर कोस्मोड्रोमवरून सोयूज MS-05 हे अंतराळ यान संध्याकाळी  5.17 मिनिटाला   (3.17 a.m.स्थानिक वेळ ) ह्या तिन्ही अंतराळवीरांना घेऊन अंतराळस्थानकाकडे झेपावले व पृथ्वीभोवती चारवेळा परिक्रमा करून सहा तासांनी रात्री 10.55 मिनिटाला स्थानकात पोहोचले 12.40 मीनिटांनी हे यान स्थानकाशी जोडले गेले

                  सोयूज MS-05 अंतराळ यान अंतराळस्थानकात पोहोचताना फोटो - नासा संस्था

 ह्या तीन अंतराळवीरांचा स्थानकात प्रवेश झाल्यानंतर स्थानकाचे सध्याचे कमांडर Randy Bresnik ,Sergey आणि Paolo Nespoli ह्या तीन अंतराळवीरांनी त्यांचे स्थानकात स्वागत केले
प्रथम स्थानकात कमांडर Alexander ह्यांनी प्रवेश केला त्या नंतर Joe आणि शेवटी Mark ह्यांनी स्थानकात प्रवेश केला Alexander व Joe ह्यांची हि दुसरी अंतराळवारी आहे तर मार्क ह्यांची मात्र हि पहिलीच अंतराळवारी आहे प्रवेशानंतर हे अंतराळवीर रशियन सेगमेंट मध्ये पोहोचले
आता अंतराळस्थानकातील अंतराळवीरांची संख्या सहा झाली असून हे सर्वजण मिळून स्थानकात सूरु असलेल्या सायन्सविषयक संशोधनात सहभागी होतील
मोहीम 53 चे Randy Bresnik,Sergey आणि Nespoli हे अंतराळवीर डिसेंबर पर्यंत अंतराळस्थानकात निवास करतील आणि हे नवे तीन अंतराळवीर फेब्रुवारी 2018 मध्ये पृथ्वीवर परततील
ह्या तिन्ही अंतराळवीरांचा स्थानकात प्रवेश झाल्यानंतर Welcoming ceremony व सुखरूप पोहोचल्याच लाईव्ह टेलिकास्ट नासा संस्थेन ह्या अंतराळवीरांच्या नातेवाईक व मित्रांना दाखवल आणि त्यांचा अंतराळवीरांशी संवादही घडवला त्या हृद्य क्षणाचा हा वृत्तांत

          स्थानकातून अंतराळवीर लाईव्ह टेलीकास्टद्वारे कुटुंबियांशी संवाद साधताना  फोटो -नासा संस्था

नासा संस्थेने अंतराळवीर आणि त्यांचे नातेवाईक ह्यांचा t.v. वरून लाईव्ह संपर्क साधून देण्याआधी ह्या अंतराळवीरांना तुम्ही ह्या संवादासाठी रेडी आहात का ? तुम्हाला ऐकू येतेय का? असे विचारून कार्यक्रमाला सुरवात झाली

          अंतराळवीरांशी लाईव्ह टेलिकास्ट द्वारे संवाद साधताना अंतराळवीरांचे नातेवाईक फोटो -नासा संस्था

प्रथम Alexander ह्यांनी त्यांची पत्नी ,आजी आणि मुलीशी संवाद साधला तेव्हा त्यांच्या मुलीन त्यांना
हॅलो डॅड ! How are You ! love You ! तिथल वातावरण कस आहे ? खूप गरम आहे का ? असं विचारल
तेव्हा त्यांनी खूप छान आहे मी खूप आनंदात आहे इथे थंड वातावरण आहे असं सांगीतल त्यांच्या मुलीने त्यांचा आजीशीही संवाद घडवला तेव्हा काळजी करणाऱया आजीशी संवाद साधत ,आजी बघ इथे मी किती सुरक्षित चांगल्या अवस्थेत आहे! इथे आजूबाजूला कस मस्त वाटतय !  असे सांगितले
त्यांच्या पत्नीनं त्यांना तू वंडरफूल आहेस excellent आहेस beautiful दिसतोयस मला तुझा अभिमान वाटतोय कीप इट उप म्हणत शुभेच्छा दिल्या
Mark -ह्यांच्या पत्नीनेही त्यांना कसा आहेस ? तिथे adjust झालास का ?  मला तुझा अभिमान वाटतोय असं सांगितल
मुलानेहि त्यांना डॅड how are you ? असं विचारलं तिथल्या झिरो ग्रॅव्हिटी मुळे तरंगत्या अवस्थेत कस वाटतंय? असं विचारलं तर मुलगी Laura हिने देखील संवाद साधत त्यांची ख्याली खुशाली विचारली ती म्हणाली,तुमचा स्वागत सोहळा पाहिला आम्हाला पाहायला छान वाटल पण खरंच तुमचा प्रवास कसा झाला ?
पोहोचल्याचा क्षण कसा होता ?
Mark म्हणाले
मी छान आहे ,सुरक्षित आहे! आमचा प्रवास सुरळीत झाला! smooth होता , तो अनुभव अमेझिंग होता! लाँचिंगनंतर टेस्टिंगच्या वेळेस सारे शांत होते पण मी मात्र  खिडकीतून बाहेर पाहिल तेव्हा मला सूर्यकिरणे दिसली ते सुंदर दृश्य पाहून अभावीत पणे माझ्या मुखातुन Wow ! Wow ! असे शब्द बाहेर पडले तेव्हा माझ्या सहकाऱयांना वाटल काहीतरी गडबड झाली आणि त्यांनी विचारलं काय झाल सार ठीक आहे ना? आणि पोहोचल्यावर खिडकीतुन बाहेर पाहील तेव्हा चंद्रदर्शन झाल अलौकिक अदभुत होते ते दृश्य! दुरून स्थानक पाहिल तो क्षण आणि सारच ऑसम ! शब्दातीत होत सार! माझी पहिलीच अंतराळवारी असल्याने मला adjust व्हायला थोडा वेळ लागला तशी ट्रेनिंगच्या वेळेस तयारी झाली आहेच माझे सहकारी अंतराळवीर अनुभवी आहेत त्यांची मदत झाली आणि भविष्यातही होईलच
Joe Acaba -ह्यांचे वडील ,आई नातेवाईक ह्यांनीही त्यांच्याशी संवाद साधत ते सुखरूप आहेत का ? कसे आहेत प्रवास कसा झाला असे विचारले
त्यांच्या आईने त्यांना सांगितले आम्हाला तुझा अभिमान वाटतोय !आम्हीच नाही तर सारा देश तुझ्या पाठीशी आहे आमच्या साऱयांच्याच तुला शुभेच्छा आहेत we all love You ! आम्ही t.v. वर तुम्हाला पहातोय हे सार थरारक आहे! अमेझिंग आहे ! आम्हाला ह्या क्षणी बोलायला शब्द सुचत नाहीत तू स्वत:ची काळजी घे ! असं म्हटल तेव्हा त्यांनी सुद्धा thanks !  I love all of you ! म्हणत तुमच्या साऱ्यांचा शुभेच्छा मला उपयोगी पडल्या असे सांगत आम्ही सुरक्षित मस्त आहोत आमचा प्रवास छान झाला खरंच ऑसम होता! लाँचिंगचा अनुभव !
ह्या वेळेस त्यांच्या नातेवाईकांनी सांगितलं कि ते गेल्यानंतर साऱयांनी एकत्रित पार्टी करून त्यांच्या आठवणी
शेअर केल्या त्यांनी सुचवलेलं गाणं ऐकलं ते आवडलं आणि तुझी खूप छान माहितीही एका दिवसात मिळाली तेव्हा Jeo  हसत म्हणाले ,बर झाल मी तेव्हा पृथ्वीबाहेर होतो मला माझ्याबद्दल ऐकायला आवडल नसत आता ती माहिती तुमच्यापुरतीच सीमित राहील अशी आशा करतो  आणि गाण खरंच छान आहे
 सर्वच नातेवाईकांनी तुम्हाला स्क्रीन वर पाहून आम्हाला तुमचा अभिमान वाटतोय काळजी घ्या तुमच काम यशस्वी करून सुखरूप परत या! असे सांगितले आणि त्यांचा अभिमान वाटतोय असं सांगत त्यांच्या संशोधनाला आणि अंतराळ स्थानकातील निवासाला शुभेच्छा दिल्या


Sunday 3 September 2017

नासाचे तीनही अंतराळवीर पृथ्वीवर सुखरूप पोहोचले



    पृथ्वीवर परतल्यानंतर सुहास्य वदनाने उपस्थितांना अभिवादन करताना Peggy ,Yurchikhin आणि Jack
      फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था -3 सप्टेंबर
शनिवारी दोन सप्टेंबरला नासाचे तीनही अंतराळवीर पृथ्वीवर सुखरूप पोहोचले आहेत अंतराळस्थानकातून पूर्वनियोजित वेळेनुसार निघालेले त्यांचे MS-04 हे अंतराळयान शनिवारी रात्री 9.21 मिनिटाला  (स्थानिक वेळ 7.20a.m. तीन सप्टेंबर रविवार ) कझाकस्थानातील Dzhezkazgan येथे सुखरूप पोहोचले 

          पृथ्वीवर पोहोचल्यावर Jack Fischer आनंदी मुद्रेने प्राथमिक चेकअपच्या वेळेस फोटो -नासा संस्था

पृर्थ्वीवर परतल्याचा आनंद त्यांच्या चेहरयावर दिसत होता क्षणभर ते भावुक झाले त्यांचे स्वागत करायला आलेले नासाचे अधिकारी व कर्मचाऱयांनी त्यांचे उत्साहाने स्वागत केले त्यांना उचलून आणुन खुर्चीवर बसविले तिथे त्यांचे प्राथमिक चेकअप झाले नंतर त्यांना तिथेच असलेल्या मेडिकल टेंटमध्ये पुढील मेडिकल चेकअपसाठी चेअरसहित उचलुन नेण्यात आले शिवाय ह्या अंतराळ यानातून अंतराळवीरांनी आणलेले संशोधित सॅम्पल्सही काढून घेण्यात आले
अंतराळयानातुन प्रथम Fyodor Yurchikhin नंतर Jack Fischer आणि शेवटी Peggy Whitson ह्यांना आणण्यात आले आता चेकअप नंतर ते नियोजित स्थळी रवाना होतील
                                                 असा झाला निरोप समारंभ 
निघण्याआधी ह्या अंतराळवीरांनी एकमेकांचे आभार मानत निरोप घेतला ह्या अंतराळ मोहीम 52 चे कमांडर Fyodor Yurchikhin ह्यांनी त्यांच्या पाचही अंतराळ मोहिमात त्यांच्या सोबतचे अंतराळवीर ,अंतराळ स्थानक तिथे करायला मिळालेले संशोधन सारेच खूपच ग्रेट असल्याचे सांगितले त्या बाबतीत मी लकी असल्याचे सांगत नासा संस्थेचे आभार मानले आताचेही माझे सहकारी अंतराळवीर खूप चांगले आहेत असे ते म्हणाले

              कमांडर Fyodor Yurchikhin निरोप समारंभाच्या वेळेला आभार मानताना  फोटो -नासा संस्था

ह्या मोहिमेतील सगळ्यात तरुण व बुद्धिमान अंतराळवीर Jack Fischer असल्याचे सांगत त्याने अत्यंत कमी वेळेत उत्कृष्ठ काम केल्याचे सांगीतले तो नासा मधेच नाही तर जगातलाच तरुण बुद्धिमान अंतराळवीर आहे असे गौरोवोदगारही काढले Peggy Whitson हिचेही त्यांनी कौतुक करत प्रशंसा केली
अंतराळवीर Sergey ही जॅक सारखाच हुशार असून ह्या तीनही अंतराळवीरांकडून आता भविष्यात आणखी चांगल्या कामगिरीची अपेक्षा व्यक्त केली
त्या नंतर अंतराळवीर Randy Bresnik  ह्याला तू आता स्थानकाची जाबाबदारी घेण्यास तयार आहेस का ? असे विचारले तेव्हा Peggy ने तात्काळ त्याला पाठींबा देत प्रोत्साहित केले त्यानेही सर्वांचे आभार मानत कमांडर पद स्वीकारले तेव्हा Yurchikhin ह्यांनी त्याच्या हातात स्थानकाची Key देत त्याला त्याच्या जबाबदारीची जाणीव करून दिली आणि खेळीमेळीच्या वातावरणात सर्वांनी एकमेकांचा निरोप घेतला आणि निघण्याचा तयारीला लागले

   कमांडर Yurchikhin ह्यांनी स्थानकाची जबाबदारी दिल्यानंतर Key स्वीकारताना Randey Bresnik 
     फोटो -नासा संस्था

आधी दिलेल्या बातमीनुसार नोव्हेंबरमध्ये सुरु झालेल्या ह्या मोहिमेत Peggy Whitson ह्यांनी 288 दिवस अंतराळस्थानकात निवास करून व Yurchikhin व Fischer  ह्या अंतराळवीरांनी 136 दिवस अंतराळस्थानकात राहून तिथे सुरु असलेल्या earth science ,biology ,biotechnology व इतर शेकडो संशोधनात सहभाग नोंदवला शिवाय अंतराळात राहताना मानवी आरोग्यावर होणाऱया परिणामाचेही निरीक्षण नोंदवून त्यावर सखोल संशोधन केले विशेषतः अंतराळवीरांच्या डोळ्यांमध्ये व Lung Tissue वर अंतराळातील झिरो ग्रॅव्हिटी मध्ये होणारया बदलाचे निरीक्षण नोंदवून त्यांचे सॅम्पल्सही सोबत आणले आणि स्टेम सेल उपचारावरही संशोधन केले असून त्यांचे संशोधन मानवाला उपयुक्त ठरेल या शिवाय त्यांनी अनेक आधुनिक संशोधन केले असून ते आगामी अंतराळ मोहिमेतील अंतराळवीरांना अंतराळ स्थानकातील निवासासाठी उपयुक्त ठरेल
                           

Friday 1 September 2017

रेकॉर्डब्रेकर Peggy Whitson,Jack Fischer आणि Fyodor Yurchikhin दोन सप्टेंबरला पृथ्वीवर परतणार


       मोहीम 52 ची फ्लाईट इंजिनीअर Peggy Whitson ,कमांडर Fyodor Yurchikhin आणि Jack Fischer          स्थानकातील Harmony Module  मध्ये तरंगत्या अवस्थेत -फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था -1सप्टेंबर
आजवरचे अनेक रेकॉर्ड ब्रेक करणारी नासाची अंतराळ वीरांगना Peggy Whitson फ्लाईट इंजिनीअर Jack Fischer आणि सध्याचे अंतराळ मोहीम बावन्नचे कमांडर  Fyodor Yurchikhin  दोन सप्टेंबरला पृथ्वीवर परतणार आहेत हे तिघेही नासाच्या सोयूझ MS -04 ह्या अंतराळ यानातून पृथ्वीवर परततील
अंतराळ स्थानकातून ह्या तीन अंतराळवीरांना घेऊन सोयूझ MS -04 हे अंतराळ यान संध्याकाळी 5.58 p.m.ला पृथ्वीकडे झेप घेईल आणि कझाकस्थान येथे  रात्री 9.22 p.m.ला पोहोचेल ह्या सर्वाचे लाईव्ह प्रक्षेपण नासा TV वरून करण्यात येणार आहे

  अंतराळवीर  Fyodor Yurchikhin ,Jack व Peggy Whitson परतण्याच्या तयारीत entry suits चेक करताना

पृथ्वीवर परतण्याआधी ह्या अंतराळ मोहीम बावन्नचे सध्याचे कमांडर Fyodor Yurchikhin हे शुक्रवारी स्थानकाच्या कमांडरपदाची जबाबदारी नासाचे अंतराळवीर Randy Bresnik ह्यांच्या कडे सोपवतील
हार्वे वादळाच्या प्रभावामुळे Houston मध्ये ह्या तीन अंतराळवीरांच्या परतण्याच्या तयारीची नासा संस्था पुन्हा पडताळणी करणार आहे ह्या अंतराळवीरांनी अंतराळ स्थानकात राहून सायन्स विषयक शेकडो प्रयोग आणि अंतराळातील निवासादरम्यान अंतराळवीरांच्या शरीरावर होणारया परिणामावर संशोधन केले असून त्यांचे सॅम्पल्सही हे अंतराळवीर सोबत आणणार आहेत परतल्यानंतर हे अंतराळवीर Post Flight Medical evaluations मध्ये सहभाग नोंदवतील
ह्या अंतराळ मोहिमेत Peggy Whitson ह्यांनी सर्वात जास्त दिवस अंतराळ स्थानकात राहून संशोधन करण्याचा आणि सर्वात जास्त वेळा स्पेसवॉक करणारी पहिली अमेरिकन महिला अंतराळवीरांगना होण्याचा विक्रम प्रस्थापित केला आहे
नोव्हेंबर 2016 मध्ये तिसऱयांदा Peggy Whitson अंतराळस्थानकात राहण्यासाठी गेल्या तिथे त्यांनी संशोधनासोबतच स्थानकात कोबीच्या भाजीची यशस्वी लागवड केली आणि वेळोवेळी स्थानकातून नासा संस्थेद्वारे नागरिक व विध्यार्थ्यांशी संवाद साधत तिथली माहिती शेअर केली त्यांनी अंतराळ स्थानकातील मुक्कामही वाढवला आता त्यांनी त्यांच्या आजवरच्या अंतराळमोहिमांमध्ये अंतराळ स्थानकात 665 दिवस राहून संशोधन करण्याचा विक्रम प्रस्थापित केला असून तो आजवरच्या अमेरिकन अंतराळवीरांच्या स्थानकातील निवासापेक्षा जास्त आहे  त्यांनी ह्या अंतराळमोहिमेतील मुक्काम वाढवुन एकाच मोहिमेत सलग 288 राहण्याचा विक्रम प्रस्थापित केला असून त्यांच्या ह्या धैर्याने त्यांना अंतराळातील अंतराळवीरांच्या धैर्याच्या सूचीतील आठव्या क्रमांकावर पोहोचविले आहे विशेष म्हणजे हा विक्रम नोंदविणारया त्या पहिल्या  अमेरिकन महिला आहेत
Fyodor Yurchikhin ह्या रशियन अंतराळवीराची हि पाचवी अंतराळ मोहीम होती त्यांनी त्यांच्या आजवरच्या अंतराळ मोहिमांमध्ये अंतराळ स्थानकात 673 दिवस वास्तव्य केले असून अंतराळ स्थानकात जास्त दिवस वास्तव्य करणाऱया अंतराळवीरांच्या यादीत त्यांचा क्रमांक सातवा आहे तर Jack Fischer ह्यांनी अंतराळ स्थानकात 136 दिवस वास्तव्य केले आहे त्यांनीही स्थानकातून लाईव्ह संवाद साधत स्थानकातील गुरुत्वाकर्षण विरहित अवस्थेतील गमतीजमती करून दाखविल्या
आता हे तीनही अंतराळवीर पृथ्वीवर परतल्यानंतर स्थानकात Randy Bresnik,Sergey Ryazanskiy आणि Paolo Nespoli हे तिघेच वास्तव्य करतील व त्यांचे संशोधन सुरु ठेवतील 12 सप्टेंबरला आणखी तीन अंतराळवीर स्थानकात राहण्यासाठी जातील