Wednesday 26 March 2014

कुलदीप पवार याचं निधन


                         [ कुलदीप पवार यांच २४ मार्चला मुंबईच्या कोकीळाबेन हॉस्पीटल येथे आजारपणामुळे निधन झाले ते यवतमाळ येथे "  बायको  बिलंदर नवरा कलंदर "ह्या नाटकाच्या निमित्याने आले होते तेव्हाचा हा वृत्तांत ]
                        मधुसुदन कालेलकर लिखित हे नाटक स्वत: कुलदीप पवार दिग्दर्शित करत होते.

त्याचं हे नाटक व त्यांच्या अभिनय कारकिर्दीविषयी जाणून घेण्यासाठी रीतसर परवानगी घेतली तेव्हा वेळेअभावी त्यांच्या मेकअप रूम मधेच प्रवेश मिळाला कुलदीप पवार प्रसन्न चित्ताने आपल्या सहकाऱ्यांशी नाटकाविषयी चर्चा करत होते तर इतर महिला कलाकारांचा एकीकडे मेकअप सुरु होता इथल्याच अभ्यंकर कन्या शाळेच्या मोकळ्या प्रांगणात नाटक होणार असल्याने शाळेच्याच एका hall च रुपांतर मेकअप रुममध्ये करण्यात आल होत रुमच्या मध्यभागी ड्रेसिंग टेबल आणि स्पेशल लाइटची व्यवस्था होती तर एकीकडे प्रेसमन कपड्यांना इस्त्री करत होता रुमच्याच अर्ध्या भागात पडदा बांधून महिला कलाकारांची चेंजिंगची सोय करण्यात आली होती साउंडमन आणि इतर कलाकारांची येजा सुरु होती एकंदरीत सगळीकडे धावपळ सुरु होती एकाने मला कुलदीप पवार तिकडे बसलेत अस सांगितलं तेव्हा मी त्यांना भेटून आनंद झाल्याच सांगितलं त्यांनी देखील हसून thanks म्हटल मी मुलाखतीबद्दल विचारताच ते नम्रपणे म्हणाले की ते खूप थकलेत सारेच थकलेत शिवाय अर्ध्यातासात नाटक सुरु होईल खरेतर माझ्याबद्दल इतक छापून आलय कि मी नवे काय सांगू ? पण तरीही तुम्ही तुमचे
प्रश्न लिहून ठेवा मी नाटक संपल्यावर मुलाखत देईन मी होकार दिला तेव्हा कुलदीप पवारांनी कीर्ती गोसावी ह्या सिने सिरियल मध्ये काम करणारया उमद्या आणि प्रसन्न व्यक्तिमत्वाच्या अभिनेत्याची मुलाखत घ्या अस सुचवलं कारण ते मेकअप करून तयार होते पवईच्या IIT मधून इंजिनीअर झालेल्या कीर्ती गोसावींनी अनेक नाटके ,सिनेमे आणि सिरिअल्स मधून कामे केलीत त्यांच्याशी बोलत असताना कुलदीप पवार मेकअप मनकडून चेहऱ्यावरून शेवटचा हात फिरवत होते.
                    माझी मुलाखत घेण चालू असताना एका प्रश्ना दरम्यान कीर्ती गोसावी पवई मधून इंजिनीअर झालेत हे ऐकून मला आश्चर्य वाटल्याच पाहून आणि आमच बोलण ऐकून कुलदीप पवार म्हणाले ,"अहो लोकांना काय वाटत कि इथले लोक मद्दड असतात ,अर्धशिक्षित असतात ! अभिनय करण नाटकात काम करण काय इतक सोप्प असत?" मी म्हटलं लोकांचा समज असेल माझा नाही [ कारण ह्या आधी मी अशोक शिंदेंची मुलाखत घेतली होती ते देखील इंजिनीअर आहेत ] ते म्हणाले उलट इथे तर कॉमन सेंसचा खूप वापर करावा लागतो वेळेवर अभिनय करावा लागतो डायलॉग पाठ करून येत नाहीत लक्षात ठेवावे लागतात, कुठल्याही कठीण प्रसंगी नाटक सादर कराव लागत वैयक्तिक अडचणी दूर ठेवाव्या लागतात, खूप संकट येतात पण न डगमगता त्याला तोंड ध्याव लागत हे इतक सोप नसत कितीतरी व्यवधान सांभाळावी लागतात कित्येकदा एखाद्या व्यावसाईकाचा फोन येतो कि आमचा मुलगा अभ्यासात लक्ष देत नाही त्याच तिथे काही जमत नाही तुमच्याकडे घ्या त्याला पण एकवेळ doctor,engineer होण सोप असत अभ्यास करून घोकंपट्टी करून पास होता येत पण इथे तस नसत इथे अंगभूत कलागुणांना आणि कॉमन सेंसला महत्व असत वेळ निभावून न्यावी लागते सुरवातीला काहीतरी वेगळ सांगा म्हटल्यावर ह्या तीस वर्षात माझ्या बद्दल इतक काही छापून आलय कि मी काय वेगळ सांगणार म्हणणारे कुलदीप पवार वेगळ सांगून गेलेच ते म्हणतात ,"इथे पण डॉक्टर आहेत पण पाहिलत न त्यांनी इथे काय करून ठेवलंय ते !" बोलता बोलताच त्यांनी नाटकातील गायत्री महाडिक ह्या नवोदित कलाकाराला स्टेप्स सांगायला सुरुवात केली नाटकात कस यायचं,कस बोलायचं ह्याच प्रात्यक्षिक ध्यायला सुरुवात केली ,कीर्ती गोसाविंनाही ते दृश्य समजावून सांगत होते त्यांनी काहींना हेअर स्टाइल बदलायला लावली इतके दिवस दुसरयांच्या दिग्दर्शनाखाली काम करणाऱ्या कुलदीप पवारांना स्वत: दिग्दर्शन करतानाच दृष्य अनोख होत अर्थात नाटक सिनेमातून आपल्या उत्तम अभिनयाची छाप पाडणाऱ्या कुलदीप पवारांचं दिग्दर्शनही कुशलच होत नाटक विनोदी होत त्यांनी त्यात केलेला खलनायकी बेरकी रोल उत्तम होता हे नाटक संपल्यावर बायकांनी त्यांना घातलेल्या शिव्यांवरून कळत होत खरोखरच नाटक पाहिल्यावर कोणाचीच इच्छा त्यांच्याशी बोलण्याची होणार नाही पण अभिनय आणि वास्तव वेगळ असूही शकत .
          अभिनयाच्या आवडीखातर कोल्हापूरहून वाह्या पुणे मुंबईत आलेल्या कुलदीप  पवार यांनी नाटके,सिनेमे आणि सिरिअल्स मधून आपल्या अभिनयाची चुणूक दाखवली त्यांनी बेरकी खलनायक ,खेडवळ नायक ,विनोदी अभिनेता आणि डीटेक्टीव्ह नायक सारख्याच ताकदीन रंगवला त्यांचे " इथे ओशाळला मृत्यू ,अश्रूंची झाली फुले ,नवरा बिलंदर बायको कलंदर ,पती माझा उचापती ,होनाजी बाळा हि नाटके ,शापित ,दरोडेखोर ,अरे संसार संसार ,बिनकामाचा नवरा ,जावयाची जात ,खरा वारसदार ,नवरे सारे गाढव इत्यादी अनेक सिनेमे आणि परमवीर ,तू,तू,,मै,मै हे सिरिअल्स गाजले .

Saturday 22 March 2014

यंदाचा उमेदवार निवडीचा नकाराधिकार आधी द्यावा

                                  सध्या निवडणुकीचे वारे वाहू लागले आहे तिकीट वाटप सुरु आहे आपल्याला तिकीट मिळावे ह्या साठी नेत्यांचे प्रयत्न सुरु आहेत काहींनी पक्ष देखील सोडला आहे देशात भ्रष्टाचार,चोरया ,घोटाळे गाजताहेत शिक्षणाचा खेळखंडोबा झालाय [ राळेगाव इथल्या खेड्यातील काहीजण क्लास मध्ये बसून बिनधास्तपणे कॉपी करतानाचे वृत्त सकाळ ह्या दैनिकात फोटोसहीत प्रकाशित झालय[लोकसत्ताच्या २१  मार्चच्या अंकातील" यहां सब कूछ बिकता है "ह्या बातमीत शाळेच्या प्रोजेक्ट ,पी एच डी .व थीसिस च्या ऑन लाईन विक्रीची बातमीही प्रसारित झालीय] काही निष्क्रिय ,भ्रष्टाचारी नेत्यांना पुन्हा तिकीट देण्यात आलय यंदा नकाराधिकार देण्यात आलाय पण निवडणुकीच्या वेळेस नकाराधिकार दिल्यास पुन्हा त्रीशंकू स्थिती येईल आणि पुन्हा निवडणुकीचा खर्च करावा लागेल म्हणून नेता निवडीचा अधिकार तिकीट वाटपाच्या आधी द्यावा म्हणजे नाकार्धिकार दिल्याचा उपयोग होईल कित्येकदा पक्षातील निष्ठावान नेत्यांना  डावलून दलबदलू नेत्यांना तिकीट दिल्या जाते असे नेते पुन्हा निवडून आल्यावर पक्ष बदलतात किंव्हा पाठींबा काढतात शिवाय त्यांना पक्षातील अंतर्गत माहितीही मिळालेली असते त्या मुळे पक्षाचे नाव तर खराब होतेच शिवाय लोकांचा पक्षावरचा नेत्यावरचा विश्वास उडतो म्हणून नकाराधिकार आधी मिळायला हवा शिवाय ज्यांनी जनतेचा पैसा न खाता निस्वार्थ भावनेने समाजसेवा केलीय व ज्यांनी खरोखरच काही कामे देशासाठी व आपल्या मदारसंघात करून दाखवलीत त्या कर्तुत्ववान नेत्यांची नावे जर मतदानाच्या वेळेस बाजूला दिली व त्यांना मत देण्यास सांगितले तर काही फायदा होईल   

                                         नरेंद्र मोदींची यवतमाळ भेट

                                 नुकतीच नरेंद्र मोदींनी गारपीट ग्रस्त शेतकऱ्यांशी यवतमाळ येथील दाभडी ह्या गावातून संवाद साधला तेव्हा त्यांनी सीमेवरील जवानांशी शेतकऱ्यांची तुलना केली हि गोष्ट चुकीची आहे सीमेवरील जवान कठीण परिस्थितीत प्राण पणाला लावून देशासाठी लढतात व देशाचे संरक्षण करतात तर शेतकरी परिस्थिती पुढे हार मानून आपणच काढलेल्या कर्जाच्या परत फेढीच्या चिंतेने आत्महत्त्या करतात परिस्थितीला घाबरून शरण न जाता धैर्याने शत्रूला नामोहरम करताना शूर  जवानांना  वीरमरण येते हा फरक उद्यमशील वृत्तीच्या नरेंद्र मोदिंनी जाणून घेणे आवश्यक होते
                            त्यांनी एकाचवेळी देशाच्या ३३ जिल्ह्यामधील शेतकऱ्यांशी व्हिडीओ कॉनफरन्सि द्वारे संवाद साधत त्यांच्या प्रश्नांना उत्तरे दिली शेतकऱ्यांनी त्यांनी अनुभवलेला भ्रष्टाचार ,असुविधा आर्थिक समस्या ,शिक्षणातील येणाऱ्या अडचणींना वाचा फोडली त्या वेळी मोदिंनी शेतीचे आधुनिक तंत्र व सोयीसुविधा ह्या बद्दल माहिती दिली इथे कापूस पिकतो तेव्हा त्या पासून कापड इथेच तयार व्हावे व इथूनच ते बाजारात विक्रीस जावे त्या साठी रेल्वे सुरु होणे आवश्यक असल्याचे ते म्हणाले शिवाय भाजीपाला व इतर नाशवंत वस्तूसाठी शीतगृह,गोदाम असणे गरजेचे असल्याचेही त्यांनी सांगितले उसासाठी खूप पाणी पाहिजे हा समज चुकीचा असून गुजरात मध्ये कमी पाण्यात ठिबक सिंचन पद्धतीने उस पिकवला जातो असेही त्यांनी सांगितले अर्थात सद्या मोदी पंतप्रधान पदाच्या शर्यतीत असून ते निवडून आल्यास ह्या बाबीची कितपत पूर्तता करतात ते लवकरच कळेल

Monday 10 March 2014

जून ते सोन पण सोन स्वस्त हव

                 
                            सोन्याच्या भावात सतत चढउतार होत असते कधी सोन तीस हजाराच्या वर जात तर कधी कमीही होत पण सोन्याचे भाव खूप कमी प्रमाणात अजून तरी खाली आले नाहीत सध्या असा अंदाज जाणकार व्यक्त करताहेत कि लवकरच सोन पंचवीस हजार रुपय्रे तोळा होईल अर्थात तो होईल किव्हा नाही हे लवकरच कळेल तीस हजाराच्या वर पल्ला गाठत सोन पुन्हा झळाळत कारण ऱुपयाच वाढत अवमूल्यन ,आंतरराष्ट्रीय बाजारातील कच्या तेलाचे वाढलेले भाव आणि शेअर बाजारातील अनिश्चितता ह्या मुळे लोक सोन्याच्या गुंतवणुकीकडे वळलेत एकतर सोन जून झाल तरी त्याच मोल वाढतच जात शिवाय दागिन्यात गुंतवणूक केल्यास दागिने हौसेन वापरताही येतात आणि अडीनडीला विकल्यावर पैसेही मिळतात हा उद्देश त्या मागे असतो पण ह्याचा फायदा फक्त बड्या उद्योगपातींनाच मिळतो शिवाय दागिने विकताना त्यात घट येते म्हणून मध्यमवर्गीयांना हि गुंतवणूक मानवणारी नाही कारण आयुष्य भराची कमाई सोन्यात गुंतवली तर सोने कधी चोरीला जाइल ह्याचा नेम नाही मग पैसे आणि सोन दोन्ही गमवाव लागेल म्हणूनच सध्याचा चोरांचा धुमाकूळ पाहता सोन गुंतवणूक म्हणून घेण खरच फायद्याच आहे का ? ह्याचा विचार होतोय परिणामी सोनाराच्या दुकानात शुकशुकाट दिसतोय फक्त लग्नसराईत गरज म्हणून किंवा जुनेच दागिने मोडून नवे करण्याकडे महिलांचा कल दिसतोय विशेष म्हणजे एकीकडे सोन्याचे भाव वाढत चाललेत तर दुसरीकडे चोऱ्यांच प्रमाणही मंदिरात दानात किलोंनी सोन व सोन्याच्या वस्तू वाहणारयाच प्रमाण  मात्र वाढतंय
                            ह्या वर्षी सोन चर्चेत आल ते उत्तरप्रदेशातील "उन्नाव " ह्या गावातील "शोभन सरकार " ह्यांना पडलेल्या स्वप्ना मुळे त्यांना दिसलेल्या "राजा राम बक्ष सिह" ह्यां राजाच्या खजिन्यातील  १०००टन सोन्यामुळे त्यांनी सांगितलेल्या [आकड्या पेक्षा थोडही कमी किंवा जास्त नाही] सोन सापडणारच ह्या ग्वाही मुळे सरकारन पुरातत्व विभागाची मदत घेत आणि शोभन सरकारवर विश्वासत भूगर्भ शास्त्रन्यांच्या साह्याने [A S I ]उन्नाव मध्ये खोदकाम सुरु केल .एका रात्रीत "उन्नाव सोन्याच गाव "म्हणून चर्चेत आल राजवाड्याचा आजूबाजूचा परिसर स्वच्छ झाला खजिना पाहण्यासाठी देशोदेशिचॆ पत्रकार ,पर्यटक ,गावातील लोक उन्नाव मध्ये जमा झाले ,T .V .चानल्स वर चर्चा रंगल्या पण कसच काय महिनाभर खोदकाम करूनही खजिना तर दूरच तसूभरही सोन सापडलं नाही पण तिथे जमलेल्या लोकांच्या गरजेखातर खाद्यपदार्थ आणि इतर जीवनावश्यक वस्तूंची दुकाने थाटणारयांनी मात्र धंदा चालवून पैसे मिळवले त्यातून त्यांनी सोन खरेदी केल की त्यांना सोन सापडलं अस आपण म्हणू शकू.
                          पंढरपूर जवळील भीमेच्या तीरावर वसलेल्या "बेगमपूर इथल वडाच झाडही असच "सोन्याच झाड" म्हणून चर्चेत आल होत ह्या झाडाच्या पानाचा मागचा भाग अचानक सोन्याप्रमाणे चकाकू लागला म्हणून तिथल्या अभ्यासकांनी ह्या पानांचं आणि मातीच प्रयोग शाळेत परीक्षण केल तेव्हा त्यात सोन्याचा अंश आढळला मुळाद्वारे शोषलेल्या मातीतील सोन्याचे अंश पानातून बाहेर पडल्याने पाने चकाकत होती   तेव्हा इथेही उत्खनन व्हाव अशी तिथल्या जनतेन मागणी केली होती अभ्यासकांच्या मते औरंगजेबान साडेचार वर्ष इथून राज्य कारभार चालवला तेव्हा सोन्या,चांदीची नाणी चलनात होती औरंगजेबाच्या काळात इथे टांकसाळ होती त्या मुळे इथल्या खडकात सोन्याचे कण सापडू शकतात आणि सद्याच्या हट्टी आणि कोलार गोल्ड माइन पेक्षा जास्त सोन इथे सापडू शकत, सिंधुदुर्ग आणि मंगळवेढा  इथल्या  मातीतही सोन्याचे कण सापडू शकतात . पण उन्नावच्या अनुभवान शाहाण झालेल्या सरकारन ह्या मागणी  कडे दुर्लक्ष केलय लहानपणी नाईल ह्या आफ्रीकेतल्या नदीच्या किनाऱ्यावरची वाळू सोन्याची आहे अस वाचल कि आश्चर्य वाटायचं पण कॉलेजात Geology  अभ्यासताना त्यातल वैज्ञानिक सत्य उलगडल.
                           पूर्वी भारतात सोन्याचा धूर निघायचा अस आपले पूर्वज सांगायचे  सोन्याचे भाव तेव्हा अगदी कमी म्हणजे पाच पंचवीस रुपये तोळा होता . तेव्हा अनेकजण त्यावर अविश्वास दाखवत असतील पण गेल्या तीस पस्तीस वर्षात आणि अगदी आताच्या दहाबारा वर्षात सोन्याचे वाढलेले भाव पाहून आजची पिढी जेव्हा नव्या पिढीला सांगेल कि आमच्या वेळेस सोन स्वस्त होत तर तेही असच आश्चर्य व्यक्त करतील  कारण सोन्याचे वाढते भाव.
                        ऐशीच्या दशकात सोन दीडदोन हजारावर होत, आणि ६९' साली सोन अवघ ५०० रुपये तोळा .२००४ पर्यंत सोन सहा हजारावर गेल तेव्हा सोनारांच्या दुकानात शुकशुकाट होता त्या बाबतीत सोनारांना विचारल तेव्हा ते म्हणाले की लोक सोन्याचे भाव कमी होण्याची वाट पाहताहेत पण भाव कमी होण्याऐवजी वाढतच गेला त्याच काळात सोन्याचे भाव सात हजार झाले पण भाजपचे सरकार येताच भाव चार हजारापर्यंत खाली आले तेव्हा लोकांनी दुकानात सोन घेण्यासाठी गर्दी केली होती त्या वेळेस सोन गुंतवणुकीसाठी घेणारे तोट्यात गेले आता दीडदोन हजारच काय २००८ पर्यंत ८०००रु तोळा असणार सोन स्वस्त वाटतंय ह्या सात आठ वर्षात सोन्यान इतकी उसळी मारलीय की सोन स्वस्त होईल हि आशाच  फोल ठरतेय मध्यंतरी सोन एकदा पंधरा हजाराहून दहा हजार तर तीसच्या वर गेलेले सोन्याचे भाव पंचवीस हजारावर आले तेव्हा देखील बायकांनी सोनारांच्या दुकानात गर्दी केली होती पुण्यात तर सोन घेण्यासाठी दुकानाच्या बाहेर पर्यंत रांग लागली होती पण एलबीटीच्या विरोधातल्या  संपामुळे   सोनाराची दुकान जी बंद झाली ती सोन्याचे  भाव वाढल्यावरच उघडली.
                        सत्तर ऐशीच्या दशकात सोन विकत घेण्याकडे लोकांचा फारसा कल नसायचा कारण त्या वेळेस सुवर्ण नियंत्रण कायदा होता त्या मुळे लोक सोन्यात पैसे गुंतवत नसत कष्टाची कमाई सोन्यात गुंतवली आणि जास्तीच सोन जप्त झाल तर ते परत मिळेलच ह्याची ग्यारंटी नसे शिवाय चोरीची भीतीही होतीच त्या मुळे बायका फक्त मंगऴसूत्रच घालत फक्त घरातल्या लग्नातच दागिने घालत आताची परिस्थिती पाहता त्या वेळेस बायका मंगळसूत्र घालून  निर्धास्त पणे बाहेर येवू जाऊ शकत होत्या आता सुवर्ण नियंत्रण कायदा नसूनही आणि बाजारात नवनवीन डिझाईन चे दागिने निघूनही बायका दागिने घेण्यास अनुत्सुक असतात कारण घराच्या बाहेर साध  मंगळसूत्र घालून फिरणंही चोरांनी अशक्य केलय पूर्वी  वीस  पैश्याच्या पिवळ्या नाण्याचे दागिने बनविण्याची fashion  होती आणि आता कमी ग्रॅम च्या दागिन्यांची असे दागिने स्वस्त असतात आणि ते चोरांनी चोरले तरी त्याला रीसेल व्ह्यल्यु नसते हे दागिने पातळ पत्रा किव्हा ईलेक्टरोप्लेटिंग  केलेले असतात.आत मधे लाख भरलेले असतात ,आणि वरून सोन्याचा मुलामा दिलेले असतात त्या मुळे मोड म्हणून  विकल्यावर त्याला काहीच किंमत मिळत नाही
                   सध्या भारतातल्या हट्टी व कोलार गोल्ड माईन बंद पडल्यान सोन आयात  कराव लागतंय  आणि आयात शुल्क वाढीमुळे सोन्याची भाववाढ झाल्याच सांगण्यात येतेय त्या मुळे आयात शुल्क कमी करण्याचा विचार सुरु आहे  अर्थमंत्री पी  चिदम्बरम यांनी तस आश्वासन दिल्याची  बातमी वाचण्यात आली शिवाय आपल्या देशात सोन महाग असल तरी इतर देशात सोन स्वस्त असल्यान सोन्याच स्मगलिंग होतंय
परदेशातून होणारी सोन्याची चोरटी  आयात विमानतळावर नेहमी पकडल्या जातेय  शिवाय सोन्याची गुंतवणूक कायमस्वरूपी चालणारी नसल्याच जाणकार सांगतात कारण व्यवहारात चलनी नोटा लागतात त्या मुळे सोन विकाव लागतच आणि इतर देशांनी सोन विकायला काढल कि सोन स्वस्त होत . चोरांमुळेही सोन्यातली गुंतवणूक असुरक्षित झालीय जेव्हा चोर पकडल्या जातील,तुरुंगात खडी फोडायला जातील तेव्हा लोक सोन घेतील अर्थात बायकांना घेतलेलं सोन म्हणजे दागिने निर्धास्त पणे घालून फिरता येणही तितकच आवश्यक आहे कारण सोन्याची जास्त खरेदी बायकांसाठीच होते आणि सोन स्वस्त झाल  तरच सोनारांचा धंदाही चालेल नाहीतर शुकशुकाट ठरलेलाच
समस्त महिला वर्ग मात्र सोन स्वस्त होण्याची वाट पाहतोय कधी सोन स्वस्त होईल आणि त्या सुरक्षितपणे मंगळसूत्र घालून फिरू शकतील म्हणूनच त्या म्हणतात " जून ते सोन  पण  सोन स्वस्त हव ".


Tuesday 4 March 2014

हुरडा पार्टी

    परवा किराणा मालाच्या दुकानात मला हुरड्याच packet दिसलं काहीजण किराणा मालासोबत हुरडा घेत होते ते पाहून मनात आल ,अरे हुरडा आता वाण सामानात सामील झालाय की ! तस हुरड्याच मार्केटिंग नव नाही.पुणे मुंबई साईडला "हुरडा पार्टी " असा बोर्ड लावलेल्या हॉटेलात ताजा हुरडा भाजून मिळतो अस वाचल, ऐकल आणि प्रत्यक्षात प्रवासा दरम्यान पाहिलही होत पण हे लोण खेड्यापर्यंत पोहोचायला तसा वेळ लागला मार्केटात कधी कधी हुरडा विक्रीसाठी येतोही पण असा हुरडा विकत आणुन घरी भाजून खाण सारयांनाच रुचत अस नाही, मागच्या वर्षी तर नागपूरच्या बर्डी भागात मी हातगाडीवर हुरडा विकताना विक्रेत्याला पाहिलं तेव्हा वाटलं , आता हि हातगाडी घरा,घरा पर्यंत पोहोचली तर नवल वाटायला नको .बायकाना घरबसल्या भाजी सोबत हुरडाही मिळेल पण खरच त्याला शेतातल्या "हुरडा पार्टी " ची लज्जत असेल?
        पावसान चिंब झालेली धरणी थंडीन शहारली की थंडीची चाहूल लागते शेतातली हिरवीगार कोवळी हुरड्यावर आलेली ज्वारीची कणसे वारयासोबत डोलू लागतात .प्रवासात अशी कणस पाहिली की ,मनाची मरगळ दूर होते मग अशा कोवळ्या हुरड्याची चव शेतात जाऊन चाखण म्हणजे सुखद पर्वणीच असे .पूर्वी शहरात , खेड्यात हुरडा पार्ट्या रंगत.
       हुरडा पार्टीचा बेत आखताच शेत मालक आपले आप्त स्वकीय ,मित्र,परिचित सारयांना निमंत्रण देत.शेतात जाण्यासाठी सोयीनुसार रेल्वे,बसन जाण सुखर असल तरी कधी,कधी ट्रक किंवा क्वचित प्रसंगी बैलगाडीचा प्रवास अनोखा पण त्रासदायक असे विशेषत: तरुणाईला तर अशा वेळेस कधी एकदा शहराबाहेर पडतो अस झालेलं असे अर्थात शेतातल्या हुरडा पार्टीच्या आंनदात त्याचा विसर पडे शेतात जाण्यासाठी बहुदा ट्रकच ठरविल्या जाई कारण जाण्या,येण्याच्या वेळेवर त्या मुळे बंधन नसे.
            शेतात जाण्यासाठी बहुदा सुटीचा दिवस ठरवल्या जाई जायच्या दिवशी सकाळी लवकरच सारे जमत ज्यांना पोहोचायला वेळ होई त्यांच्या कडे माणूस पाठवल्या जाई ट्रक मध्ये चढण्यासाठी कसरत करावी लागे ट्रक जवळ स्टूल ठेवून गडी एकेकाला आत चढवत आत गादया घालून बसण्याची सोय केलेली असे सारे आत चढले कि दरवाजा बंद केल्या जाई एकदाका प्रवास सुरु झाला कि मग बायकांच्या गप्पात,गाण्याच्या भेन्ड्यात शेत कधी आल हे समजतही नसे मग पुन्हा उतरण्याची कसरत होई.
            शेतातच साफ केलेल्या जागेवर सतरंजी घालून बसण्याची सोय केलेली असे . मग तोडलेला ऊस ,बोर.चिंचा ,ढाळा {हरबरा } ,पेरू असा गावरान नास्ता होई . ऊस कोणी स्वत: सोलुन खात तर काहींना गडी सोलून देत नंतर शेत मालक ,मालकीण सारयांना शेत दाखवायला नेत वाटेतले काटे चुकवत ,पाटातल्या झुळझुळनाऱ्या पाण्याची चव चाखत ,झाडावरच्या खुणावणाऱ्या ताज्या चिंचा ,पेरू ,बोर ह्यांचा आस्वाद घेत सारेजण शेतातली सैर करीत ह्या अवीट चवीच्या फळांची चव शेतातच अनुभवावी !
          शेतमजूर तोवर शेतातली कोवळी ,लुसलुशीत कणसे तोडून आणत .शेतातच खड्डा करून तिथे कणसे भाजण्यासाठी जाळ केलेला असे शेतमजुरांच्या बायका भाजलेला हुरडा चोळून पाखडून ,मुठी मुठीने सारयांना देत सोबत शेतातली कोवळी वांगे भाजून देत हि वांगी शेंगाच्या चटणी सोबत खाल्ली जातात हुरड्या सोबत शेंगाची चटणी ,गुळ ,तीळ ,खसखस व खोबर घालून केलेलं तोंडी लावण असा मेनू असे हुरडा खाल्ल्या वर पाणी प्यायला देत नसत.
                हुरडा खावून झाला कि मग पुन्हा काही जण शेत पहायला जात ,लहान पोर फुलपाखरू ,पाकोळी पकडायला धावत काहींच्या गप्पा रंगत काहीजण गाणी म्हणत तर काही गाण्यांच्या भेंड्या खेळत.तोवर जेवणाची वेळ झालेली असे .शेतात स्वयंपाकाची सोय असेल तर शेतातच पातळ चुलीवरच्या भाकरी ,पिठलं ,पेंडपाला ,मसाला वांगी भाजी ,शेंगाची चटणी ठेचा ,लोणी ,दही असा साग्र संगीत मेनू असे जर शेतात जेवण बनवण्याची सोय नसेल तर घरूनच दशम्या ,गुळाच्या दशम्या ,थालीपीठ ,पुरी भाजी ,धपाटे (विदर्भातले धापडे ) ,चटणी ,लोणचे भाताचे प्रकार ,झुणका वैगरे घरूनच आणत शेतात जर गुऱ्हाळ असेल तर त्याची काकवी पोळी सोबत तूप घालून खायला देत.सोलापुरात "वेळ आमावश्या" ला शेतात जेवण देत तेव्हा बाजरीची भाकरी व इतर मेनू असे शेताच्या आसपास जर नदी व धरण असेल तर तेही पाहायला लोकांना नेत पुन्हा दुपारनंतर कोणाला हुरडा हवा असेल तर भाजून देत सारयांना चहा ऐवजी ग्लास भर ताक प्यायला देत . ऊन उतरणीला येऊ लागली कि अंधारून यायच्या आत सारयांना परतण्याची घाई लागे.परतताना निरोप देताना.शेत मालक,मालकीणीच्या चेहरयावर सारयांना हुरडा खाऊ घातल्याच समाधान दिसे सारयाना भाजलेला हुरडा सोबत बांधून दिल्या जाई मोकळ्या हवेतल्या हुरडा पार्टीचा सुखद अनुभव मनात साठवत सारे परतीच्या वाटेला लागत.
              प्रांतानुसार हुरडा पार्टीच ,हुरडा खाण्याच स्वरूप वेगळ असत हे मला विदर्भातल्या हुरडा पार्टीत कळाल इथे हुरड्या सोबत तिळाची चटणी,दही दिल्या जात. हुरडयात दही चटणी मिसळून भेळी सारखी खाल्या जाते जेवणात जाड भाकरी असते सोबत ठेचा ,मिरच्या ,पिठल, भरीत,लोणी ,दही असा मेनू असतो.भाजलेला हरबरा त्याला हुळा म्हणतात तोही खायला देतात.मला आमच्या मारवाडी स्नेह्याकडे हुरडा बारीक करून तिखट फोडणी देवून कण्या सारखा किव्हा गोड गुळ घालून शिरयासारखा करून खाल्ला जातो हे कळाल. विदर्भात गव्हाच्या कोवळ्या ओम्ब्याही भाजून ,भरडून त्यात साखर,तूप घालून लाडू करून किव्हा खीर करून खातात.
आमच्या काँलेजमधल्या मारवाडी मैत्रिणीच्या शेतातल्या पार्टिची आठवण अजूनही आठवते तेव्हाचे अविस्मरणीय, क्षण,हुरड्यासोबतच्या गप्पा कडक शिस्तीतल्या आम्हाला मिळालेल नीवांतपण अन सोबत हुरड्याची लज्जत!
                      हुरडा पार्टीच स्वरूप कसही असल तरी शेतात जाऊन हुरडा खाण्याची मजा काही औरच ! आताची पिढी ह्या आनंदाला मुकतेय खरी !पण वाढती महागाई ,हरवत चाललेली माणुसकी ह्या मुळे हुरड्याच मार्केटिंग झाल तर नवल नाही पण म्हणूनच तर शेताजवळच्या हॉटेलात हुरडा गरमागरम भाजून मिळतोय बदल म्हणून हा नवा बदल चांगला असला तरी खर्चिक मात्र आहे.तसही नोकरी ,धंद्याच्या ,निमित्याने शेत बटाईने दिल्यामुळे आपल शेत असूनही आपल्या शेतातला हुरडा खायला मिळतोच कुठे?