Saturday 23 January 2021

अंतराळवीर Kate Rubins आणी Shannon ह्यांनी साधला स्थानकातून विद्यार्ध्यांशी लाईव्ह संवाद

   NASA astronaut and Expedition 64 Flight Engineer Kate Rubins works inside the Life Sciences Glovebox conducting research

 Flight engineer Kate Rubins स्थानकातील लॅब मध्ये Cardinal Heart Study वर संशोधन करताना -फोटो नासा संस्था 

नासा संस्था-

ह्या महिन्यात नासाच्या अंतराळ मोहीम 64 च्या अंतराळवीर Kate Rubins आणि Shannon walker ह्यांनी California येथील Million Girls Moonshot Education Group San Diego येथील विद्यार्थ्यांशी लाईव्ह संवाद साधला आणि त्यांच्या प्रश्नांना उत्तरे दिली 

Dary Ann - ह्या वर्षी नासा संस्थेत आणि Space मध्ये कायकाय नवीन घडामोडी घडल्या ?

Shannon - ह्या वर्षी नासा संस्थेन खूप असामान्य आणि अविश्वसनीय काम करून दाखवलय कोरोनाच्या कठीण काळातही संघर्ष करत ह्या वर्षीं Perseverance Mars Rover च launching झाल पुढच्या महिन्यात ते मंगळावर पोहोचेल Parker Solar probe सूर्याच्या दिशेने यशस्वी मार्गक्रमण करत आहे ह्या वर्षी दोन Space X Crew Dragon स्थानकात आले त्यातून आम्ही स्थानकात पोहोचलो आणि सोयूझ यानातून आमच्या आधी Kate Rubins आणि तिचे सहकारी रशियन अंतराळवीर आले स्थानकात कार्गोशिप्स आले गेले हे सर्व खरच नासाने करून दाखवलय

Nina - सध्या स्थानकात तुम्ही कुठल्या  सायंटिफिक प्रयोगावर संशोधन करत आहात ?

Kate -मी व Shannon इथे बायॉलॉजिकल संशोधन करत आहोत मी सध्या बॅक्टेरिया व मानवी हृदयाच्या स्नायूंवर इथल्या झिरो ग्रॅविटीत होणाऱ्या परिणामावर संशोधन करत आहे तिथे पृथ्वीवर आपल्या शरीराभोवती हवेत सतत सूक्ष्म स्वरूपात आपल्याला न दिसणारे बॅक्टेरिया वावरत असतात त्यातील काही मानवी आरोग्यासाठी उपयुक्त असतात तर काही अपायकारक तेच बॅक्टेरिया इथे झिरो ग्रॅविटीत कसे बिहेव्ह करतात त्यांच्यात काय बदल होतो ह्या वर मी संशोधन करतेय शिवाय मानवी हृदय इथे झिरो ग्रॅव्हीटीत कसे कार्य करते त्याच्या स्नायूत,पेशीत काय बदल होतो ह्याचे निरीक्षण करून त्यावर संशोधन करतेय ह्याचा उपयोग हार्ट अटॅक वर उपयुक्त औषध व  अत्याधुनिक  उपचार शोधण्यासाठी होणार आहे

 Flight Engineer Shannon Walker tends to plants growing inside the Veggie plant growth facility for a space botany study.

 Flight engineer Shannon Walker स्थानकातील Veggie चेंबर मध्ये देखभाल करताना फोटो -नासा संस्था 

Bera - स्थानकापासून सूर्याच अंतर किती आहे ?

Shannon - आमच स्थानक पृथ्वीपासून फक्त दोनअडीचशे मैल अंतरावर आहे त्यामुळे सूर्य पृथ्वीपासून जितक्या दूर अंतरावर आहे तेव्हढेच अंतर स्थानक व सूर्यामध्ये आहे 93 मिलियन्स मैल अंतरावर 

Estreya - अंतराळवीर होण्यासाठी तुम्ही किती वर्ष ट्रेनिंग घेतल ?

Kate - आधी नासा संस्थेत निवड झाल्यावर दोन वर्ष बेसिक ट्रेनिंग नंतर अंतराळवीर होण्यासाठी पुन्हा अडीच वर्षे स्पेशल ट्रेनिंग घ्याव लागत आणि ते अत्यंत कठीण असत सुरवातीला नासा संस्थेत नंतर अंतराळवीर म्हणून निवड झाल्यावर नासा संस्थेतील आंतरराष्ट्रीय पार्टनर्स असलेल्या जपान,यूरोप ,रशिया ,कॅनडा आणि अमेरिकेतील नासा संस्थेत टेक्सास मध्ये 

Natalie - स्थानकातील झिरो ग्रॅविटीतील अनुभव कसा असतो ?

Shannon - Excellent! इथे कुठेही कसेही तरंगत जाता येत सुपर हिरोसारख कुठेही छतावर ,भिंतीवर उलट ,सुलट कसही उभे राहता येत खालून वर वरून खाली कसही तरंगत जाता येत पक्षांप्रमाणे ! हा अनुभव मजेशीर आणि रोमांचक असतो 

Alex - स्थानकातील Gyroscopic Stabilizer कसे कार्यरत राहते ?

Kate -  Good Question! इथे स्थानकात त्या साठी खास यंत्रणा बसविलेली असते स्थानकाला बाहेरून चार मोठ्या आकाराचे C.M.G बसविलेले असतात त्यांना wheels बसविलेले असतात ते प्रचंड वेगाने सतत फिरत असतात त्यांच्या साहाय्याने Gyroscopic stabilizer काम करते पण कधी,कधी सतत फिरत राहिल्याने त्यांची कार्यक्षमता क्षीण होते किंवा ते बंद पडण्याची वेळ येते तेव्हा मात्र त्रास होतो अशा वेळी स्थानकाच्या आतील भागातील यंत्रणा कामी येते इथे स्थानकातील आतील भागात Fire thrusters असतात त्यांच्या साहाय्याने Gyroscopic stabilizer पुन्हा कार्यरत होते 

 Tiegan -अंतराळवीरांची निवड कशी होते ? ट्रेनिंग किती काळ घ्यावे लागते ?

Kate -अंतराळवीर होण्यासाठी नासा संस्थेतर्फे जेव्हा संधी उपलब्ध होते तेव्हा अप्लिकेशन केल्यावर पात्रतेनुसार निवड होते सुरवातीला दोन वर्षांच बेसिक ट्रेनिंग असत नंतर अंतराळवीर होण्यासाठी अडीच वर्षे विशेष ट्रेनिंग दिल जात आणि ते अत्यंत कठीण असत 

Esme -अंतराळ स्थानकाच्या दुरुस्तीसाठी किंवा नवीन यंत्रणा बसविण्यासाठी किती वेळ लागतो हे काम कसे करता ?

Kate -त्या साठी स्थानकाबाहेरील अंतराळातील निर्वात पोकळीत काम कराव लागत हे काम नेहमी किंवा दररोज करावे लागत नाही  स्थानकाच्या बाहेर नवीन यंत्रणा बसवायची असल्यास किंवा खराब झालेली यंत्रणा दुरुस्ती साठी ती बदलून नवीन बसविण्यासाठी आम्ही स्पेसवॉक करतो स्थानकात झिरो ग्रॅव्हिटी असते पण बाहेर निर्वात पोकळी असते त्या मुळे तिथे काम कारण खूप कठीण असत त्या साठी आम्ही स्पेशल बनविलेले स्पेस सूट घालतो शिवाय स्पेसवॉकची आधी तयारी करावी लागते हा स्पेसवॉक साधारण सहा ते साडेसहा तासांचा असतो कधीकधी जास्तवेळ लागतो त्यासाठी आधीची तयारी आणि स्पेसवॉक झाल्यावर स्थानकात परतल्यानंतर पूर्ववत होण्यासाठी सहा तास असा दहाबारा तासांचा वेळ लागतो हे काम कठीण असल तरी अशक्य मात्र नाही 

Kayla - तुम्ही स्थानकात फिट राहण्यासाठी व्यायाम करता का ?कोणते व्यायाम करता ?

Shannon - हो! इथे सतत तरंगत राहण्यामुळे मसल्स स्ट्रॉंग राहण्यासाठी शरीराला व्यायामाची अत्यंत आवश्यकता असते त्या साठी इथे तीन मशिन्स आहेत आम्ही रोज दोन अडीच तास ट्रेडमिल वर व्यायाम करतो इथल्या वेटलेस म्युझिकल मशीनवर व्यायाम करतो तेव्हा व्यायामाबरोबर म्युझिक ऐकताना मजा येते 

Tabith  - Boston -तुमच्या ट्रेनिंग दरम्यान कुठल चॅलेंज कठीण वाटल ?तुम्ही आधीपासूनच अंतराळवीर होणार हे ठरवल होत का ?

Kate -Hello ! Boston ! मी Boston मध्ये तीन वर्षे होते तिथल्या MIT मध्ये शिकत असताना ! हो ! मी पाच वर्षांची असताना मला जर कोणी तू मोठेपणी कोण होणार अस विचारल तर मी अंतराळवीर होणार असं सांगायची Shannon पण हेच सांगतेय आम्ही दोघींनी लहानपणीच अंतराळवीर होण्याच ठरवल होत नंतर मी पुढे शिकत गेले आम्हाला अवकाशातील ग्रहतारे पाहायची आवड होती सुदैवाने आम्हाला शिकताना टेलिस्कोप मधून ग्रह ताऱ्यांच निरीक्षण करायला मिळाल तेव्हा हि इच्छा तीव्र झाली अंतराळवीर होऊन हे तारे जवळून पाहण्याची मग पुढे सिलेक्शन झाल्यावरचा काळ challenging होता कारण अडीच वर्षांच्या ट्रेनिंग मध्ये खूप काही शिकाव लागत इथे अंतराळवीर होऊन स्थानकात येण्याआधी प्लम्बर ,इलेक्ट्रिशियन,डॉक्टर ,डेंटिस्ट,सायंटिस्ट आणि स्पेसवॉकर हे सार इतक्या कमी वेळात शिकून लक्षात ठेवण खूप कठीण असत challenging असत 

Allie - स्थानकाच्या खिडकीतून बाहेर पाहताना तुम्हाला काय,काय दिसत ? कुठल्या वस्तू दिसतात ?

Shannon- खरतर खूप इंटरेस्टिंग गोष्टी दिसतात ! कधी पृथ्वीवरच्या भागात क्षितिजापल्याड सुंदर रंगीत Avora दिसतो तर कधी  खाली पाहील तर पृथ्वीच अलौकिक सौन्दर्य पृथ्वी वरचे बर्फाच्छादित डोगर,दऱ्या,खोरे ,हिरवळ नद्या ,ग्लेसिअर्स वै दिसत तर अंतराळात चन्द्र ,सूर्य तारे ,milky way दिसत 

Bora - स्थानकातल फूड आणि पृथ्वीवरच घरातल फूड सेम असत का ? 

Shannon - छान प्रश्न ! नाही ! इथे पृथ्वीवरच्या सारख ताज अन्न भाजी फळ मिळत नाही इथे आम्ही पृथ्वीवरून आलेल फ्रोझन प्रिझर्व्ह  ड्राईड केलेल फूड खातो इथे पृथ्वीवरच्या सारखी ग्रॅव्हिटी नसल्यामुळे इथे पातळ liquid युक्त पदार्थ खाता येत नाही कारण द्रवपदार्थ उलट्या दिशेने वाहू लागतात पण इथे आम्ही ते फूड प्रोसेस करून खातो सॉस व इतर पदार्थ स्थानकात बसवलेल्या ओव्हनमध्ये गरम करून खाता येतात पण चवीत फरक असतो

Nathalie - स्थानकातील computers व इतर इलेक्ट्रिकल वस्तू वर कसे कंट्रोल करता ? त्यांची देखभाल कशी करता ?

Kate - छान प्रश्न ! आमच स्थानक प्रचंड वेगाने सतत फिरत असत पण स्थानकातील यंत्रणेमुळे सर्व वस्तू स्थिर राहतात रोज सकाळी उठल्यावर आम्ही जसे व्यायाम वै करतो तसेच स्थानकातील ऑपरेटस ,computers वै चेक करतो सहसा त्या बिघडत नाहीत पण कधी बिघाड झाला तर लगेच दुरुस्त करतो आम्हाला ट्रेनिंग मध्ये ह्याच प्रशिक्षण दिलेल असत 

Emillia - तुम्ही स्थानकात  तुमचा फावला वेळ कसा घालवता ?

Kate - आम्ही सर्व अंतराळवीरांनी आता एक आयडिया केलीय आम्ही सर्वजण इथे एकत्रित जमतो आणि मध्यभागी सर्वजण वेगवेगळ्या दिशेने गोलाकार तरंगतो कुणी छताला कुणी खाली कुणी बाजूच्या भिंतीला असे सर्वांची डायरेक्शन ठरवतो आणि स्थिर राहण्याचा प्रयत्न करतो अशावेळी एरोमॉडेलिंग मधल्या विमानासारखे आकाशात जसे विमान फोर्सने सरळ दिशेने उडते तशी कसरत करतो खूप मजा येते आणि आम्हाला त्याचा उपयोग होतो प्रॅक्टिस होते एरव्ही खूपदा आम्ही स्थानकातील भिंतीला छताला धडकतो ,आमची टक्कर होते कधी दुखापतही होते शिवाय आम्ही आमचे छंद जोपासतो 

 The Expedition 64 crew gathers for a New Year's Day portrait

 स्थानकातील रिकाम्या वेळात अंतराळवीरांचा एकत्रित फोटो पोट्रेट -फोटो नासा संस्था 

Gobrielie - अंतराळवीरांना वेगवेगळ्या भाषा शिकाव्या लागतात का ?

Kate - हो ! निश्चितच ! इथे नासा संस्थेत अनेक देशांचा अंतराळमोहिमेत सहभाग असल्यामुळे आम्हाला जापनीज,रशियन,इंग्लिश ह्या भाषा शिकाव्या लागतात Shannon ला जर्मन भाषाही येते  येथे स्थानकात सर्व सहभागी देशांचे अंतराळवीर एकत्रित राहतात संशोधन करतात त्या मुळे एकमेकांशी संवाद साधण्यासाठी वेगवेगळ्या भाषा येण आवश्यक असत

Tuesday 19 January 2021

नासाचे Perseverance मंगळ यान अंतिम टप्पात 18 फेब्रुवारीला मंगळावर पोहोचणार

Illustration of NASA’s Perseverance rover begins its descent through the Martian atmosphere

 नासाचे Perseverance Mars rover मंगळावर पोहोचल्यानंतर Supersonic Parachute च्या साहाय्याने लँडिंग करतानाचे संभाव्य दृश्य -फोटो -नासा संस्था

 नासा संस्था - 16 जानेवारी 

नासाचे Perseverance मंगळ यान आता मंगळाच्या जवळ पोहोचले असून पुढच्या महिन्यात 18 फेब्रुवारीला ते मंगळावर उतरेल Perseverance मंगळ यान 30 जुलै 2020 ला मंगळावर जाण्यासाठी अंतराळात झेपावले आणी सात महिन्यांच्या अंतराळ प्रवासानंतर आता मंगळ ग्रहानजीक पोहोचले आहे ह्या सात महिन्याच्या अंतराळ प्रवासादरम्यान ह्या मंगळ यानाने त्याला बसविलेल्या अत्याधुनिक यंत्रणेच्या साहाय्याने अत्यंत मोलाची माहिती गोळा करून ती पृथ्वीवरील नासा संस्थेत पाठवली आहे 

Perseverance मंगळ यान जेव्हा 18 फेब्रुवारीला प्रत्यक्ष मंगळ ग्रहाच्या भूमीवर उतरेल तेव्हाच्या थरारक प्रसंगाचे ऐतिहासिक क्षण पृथ्वीवासीयांना पाहण्याची अमूल्य संधी नासा संस्थेने जाहीर केली असून ह्या मंगळावरील लाँचिंगचे लाईव्ह प्रक्षेपण नासा T.V. वरून करण्यात येणार आहे

27 जानेवारीला नासा संस्थेच्या California येथील Jet Propulsion lab येथे ह्या संदर्भात अधिक माहिती देण्यासाठी एका मिटिंगचे आयोजन करण्यात आले आहे ह्या मिटिंगमध्ये नासाचे Associate Administrator Thomas Zurbuchen, director Lori Glaze JPLचे project Manager,Matt Wallace व Perseverance मंगळ यानाच्या प्रोजेक्ट टिम मधील शास्त्रज्ञ आणी तंत्रज्ञ ऊपस्थित रहाणार आहेत ह्या वेळी काही निवडक पत्रकारांना ह्या मंगळयानाच्या प्रत्यक्ष मंगळभुमीवरील landing च्या लाईव्ह सोहळ्याविषयी प्रश्न विचारण्याची संधी मिळणार आहे शीवाय हौशी नागरिकांना सोशल मिडीया वरून ट्विटर वर # Countdown ह्या वर  प्रश्न विचारण्याची संधी नासाने जाहीर केली आहे

Perseverance मंगळ यान 30 जुलैला मंगळावर जाण्यासाठी अंतराळात झेपावले होते आणि आठ महिन्यांच्या अंतराळप्रवासानंतर आता ते मंगळाच्या जवळ पोहोचले असून अठरा फेब्रुवारीला ते मंगळभूमीला स्पर्श करेल ह्या यानासोबत Ingenuity हे हेलिकॉफ्टर ही मंगळावर पाठवण्यात आले आहे Perseverance मंगळ यान मंगळावर पोहोचताच ह्या यानाला बसविलेल्या मायक्रो फोन द्वारे प्रत्यक्ष लँडिंगच्यावेळेसचा आवाज टेप करून पृथ्वीवर पाठवेल मंगळावर  पृथ्वीच्या तुलनेत अत्यंत क्षीण वातावरण असल्याने तेथील विरळ वातावरणात मंगळ यान उतरल्यानंतरचा आवाज वेगळा असेल शिवाय यान उतरताना आणि उतरल्यानंतर हवेत उडालेल्या धुरळीचा किंवा वादळाचा ऐतिहासिक आवाज इथे पृथ्वीवर बसून ऐकायला मिळणार आहे

Perseverance यानाचे महत्वाचे काम म्हणजे मंगळ ग्रहावरील पुरातन सजीवांच्या अस्तित्वाचे पुरावे गोळा करणे ह्या यानाला बसविलेल्या अत्याधुनिक यंत्रणेने हे काम केले जाईल यानाच्या रोबोटिक आर्मच्या साहाय्याने मंगळ भूमीवरील भूपृष्ठाखालील माती खोदल्या जाईल आणि भूगर्भातील माती,खडक,मिनरल्स वै चे नमुने गोळा करून त्यांचे फोटो पृथ्वीवर पाठवल्या जातील शिवाय यान पृथ्वीवर परतल्यावर त्याचे नमुनेही पृथ्वीवर आणल्या जातील या शिवाय ह्या  यानाला बसविलेल्या कॅमेऱ्याच्या साहाय्याने तेथील पाण्याचे स्रोत,दऱ्या,खोरे आणि भविष्यात मानवी निवासासाठी सजीवांना आवश्यक असलेले वातावरण शोधले जाईल त्या साठी Ingenuity हेलिकॉफ्टर तेथील भूमीवर उड्डाण करून जागा शोधेल व त्याचे फोटो पृथ्वीवर पाठवेल तेथील वातावरणाचे निरीक्षण नोंदवून आणि तेथील मातीवर संशोधन करून आगामी काळातील मंगळावरील मानवी निवासासाठी अन्न धान्य पिकवण्याचे संशोधन करण्यात येईल सध्या तिथल्यासारखे कृत्रिम वातावरण निर्मिती व माती तयार करून त्यात धान्य व भाजी उगवण्याचा प्रयोग शास्त्रज्ञानी यशस्वी केला आहे त्या साठी आधी मंगळावर गेलेल्या मंगळयानांनी पाठविलेल्या माहितीचा उपयोग केला गेला आहे

Friday 15 January 2021

अंतराळवीरांनी स्थानकातुन पृथ्वीवासीयांना नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा

नासा संस्था - NASA Updates -1 Jan.

नासाच्या अंतराळ मोहीम 64 च्या अंतराळवीरांनी नाताळ प्रमाणेच नवीन वर्षाचे स्वागत करण्यासाठी 31 डिसेंबरला त्यांची कामे आटोपून रात्री पार्टी साजरी केली आणि नासा संस्थेमार्फत पृथ्वीवासीयांशी लाईव्ह संवाद साधून त्यांना नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा दिल्या !

सध्या अंतराळ स्थानकात राहात असलेले अंतराळवीर Kate Rubins ,Mike Hopkins ,Shannon Walker ,Victor Glover आणि Soichi Noguchi ह्यांनी  पृथ्वीवासीयांना  नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा दिल्या 

सुरवातीला Kate Rubins ह्यांनी संवाद साधत सांगितले आम्ही पाचही जण आज इथे स्थानकात नवीन वर्षाचे स्वागत करण्यासाठी जमलो आहोत तुम्हा सर्वांना नवीन वर्षाच्या हार्दिक शुभेच्छा !

Victor Glover -ह्या वर्षी कोरोना महामारी मुळे लॉक डाऊन आहे त्या मुळे लोकांना एकत्रित जमून नवीन वर्षाचे स्वागत करता येणार नाही मोजक्या लोकांनाच अमेरिकेतील Times Square इथे  होणारा दरवर्षीचा पारंपारिक नवीन वर्षाचा स्वागत सोहळा पाहता येणार आहे खासकरून New Year Eve Ball सोडण्याचा ! तुम्ही तो पाहू शकणार नाही तुम्ही घरातच नवीन वर्षाचे स्वागत करत असाल

Mike Hopkins - तुम्हाला ह्या वर्षी घरातच नवीन वर्षाचे स्वागत करावे लागत आहे पण  निराश होऊ नका आम्ही इथे स्थानकात तो सोहळा करणार आहोत 

Soichi Noguchi- आम्ही इथून नवीन वर्षाचे स्वागत करणार आहोत आणि त्या साठी आम्हाला एक आयडिया सुचलीय !

Shannon Walker -काय आहे ती आयडिया ? पहा !

असे म्हणत Kate Rubins ह्यांनी स्थानकात  Tree-Two-One म्हणत बॉल सोडला त्या बरोबर सर्वांनी Happy New Year म्हणत सर्वांना नवीन वर्षाच्या शुभेच्छा दिल्या ! ह्या अंतराळवीरांनी नवीन वर्ष सेलिब्रेशनच्या ह्या सोहळ्याचा video सोशल मीडिया वरून त्यांच्या चाहत्यांसोबत शेअर देखील केला आहे