स्थानकातील अंतराळवीरांनी दिल्या Thanks Giving Day च्या शुभेच्छा

               अंतराळवीर स्थानकातुन Thanks Giving Day च्या शुभेच्छा देताना फोटो -नासा संस्था

नासा संस्था -28 Nov .
अमेरिका व युरोप मध्ये दरवर्षी 28 नोव्हेंबरला Thanks Giving Day साजरा केल्या जातो वर्षभरात ज्यांनी,ज्यांनी  प्रत्यक्ष व अप्रत्यक्ष मदत केली त्यांच्या कष्ठाची,प्रेमाची जाणीव ठेवून त्यांच्या प्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्यासाठी हा  दिवस साजरा केल्या जातो
ह्या दिवशी विशेष feast चे आयोजन करण्यात येते कुटुंबातील सर्वजण,आप्तस्वकीय आणि मित्रपरिवारांना आमंत्रित करून एकत्रित पार्टी केल्या जाते ह्या पार्टीत गोड आणि स्वादिष्ट पदार्थासोबतच ह्या पार्टीचे वैशिष्ठ असलेल्या टर्की पक्षाच्या वेगवेगळ्या पदार्थांचा आस्वाद घेतला जातो
अमेरिकेपासून हजारो मैल पृथ्वीपासून दूर अंतराळातील अंतराळस्थानकात राहात असलेल्या अंतराळवीरांना मात्र ह्या पार्टीत सहभागी होता येत नाही पण हे अंतराळवीर Thanks Giving Day अंतराळस्थानकात साजरा करतात ह्या वर्षीही त्यांनी अंतराळ स्थानकातून पृथ्वीवर संवाद साधून पृथ्वीवासीयांना Thanks Giving Day च्या शुभेच्छा दिल्या
अंतराळ स्थानकातून सध्या तिथे राहात असलेल्या Jessica Meir,Christina Koch आणि Andrew Morgan ह्यांनी स्थानकातून संवाद साधला तीनही अंतराळवीर म्हणतात ह्या वर्षी Thanks Giving Day त्यांच्या साठी विशेष आहे आहे कारण हे अंतराळवीर पृथ्वी पासून दूर अंतराळात झिरो ग्रॅविटीत रहात आहेत त्या मुळे हा दिवस ते वैश्विक परिवारासोबत साजरा करत आहेत त्यांच्याशी प्रेमाचे संबंध वृद्धिगत करण्याची अमूल्य सुवर्णसंधी त्यांना मिळाली आहे त्यांच्या साठी हा दिवस Thanks Giving नसून Friends Giving Day आहे
नुकत्याच स्थानकात आलेल्या कार्गो शिप मधून त्यांना ह्या पार्टी साठी विशेष पदार्थ पाठवण्यात आले आहेत त्यात पार्टीचे वैशिष्ट असलेल्या टर्कीचे Turkey in Pouch,Jellied Cranberry Sauce ,Green beans,Potato,Smoked Turkeyवै अनेक पदार्थांचे पाउच आहेत ह्या तिघांनी स्थानकातून ते सर्वांना दाखवले
Jessica म्हणाली माझी फॅमिली मूळची अमेरिकेच्या बाहेरची पण नंतर अमेरिकेत स्थायिक झाली आम्ही सारी भावंड  हा दिवस दरवर्षी साजरा करतो पण जेव्हा आमच्या  पहिल्या पिढीने हा दिवस साजरा केला तेव्हा ते अमेरिकेत नवीन होते त्यांना ह्या दिवसा बद्दल विशेष माहिती नव्हती आणी वेळही खूप कमी होता तरीही तो उत्साहात साजरा केल्या गेला तेव्हा पासून तो आजतागायत सुरु आहे  मी ह्या वर्षी स्थानकात हा दिवस साजरा करतेय  माझ्या कुटुंबातील सर्वांना Smoked Turkey खूप आवडते मलाही आवडते आम्ही टर्की मध्ये ड्रेसींग Stuff करणार आहोत म्हणजे ते घरच्यासारखे टेस्टी होईल आमच्या कडे Macaroni आणि चीझ आहे त्यात थोडे पाणी घालून चीझी मॅक्रोनी तयार होईल शिवाय cornbread dressing ही आहे ह्याचा उपयोग टेस्टी टर्की साठी होईल आमच्या साठी काही गोड पदार्थही पृथ्वीवरून आलेत आम्ही Cookies Candied Yam, Cranberry आणि Apple Dessert चा वापर करून Pumpkin Pie बनवणार आहोत ते कस जमत ते तुम्हाला आम्ही नक्की सांगू
Christina Koch जवळपास वर्षभरापासून स्थानकात राहतेय रशियात हा दिवस साजरा होत नसला तरीही स्थानकातील रशियन अंतराळवीर Aleksander Skvortsov ,Oleg Skripochkaआणि इटालियन अंतराळवीर Luca Permintano हे देखील Thanks Giving Day च्या पार्टीत सहभागी होतील
शेवटी ह्या तिघा अंतराळवीरांनी सर्वांना 
                    "Happy Thanks Giving Day" अशा शुभेच्छा दिल्या

आता चंद्र आणि मंगळावरही पिकवता येणार भाजी आणि धान्य शास्त्रज्ञांचे नवे संशोधन

       चंद्र आणि मंगळावरील वातावरणासारखे कृत्रिम वातावरण व माती तयार करून शास्त्रज्ञांनी  लॅब मध्ये    पिकवलेल्या भाज्या आणि धान्य

नासा संस्था -(J.P.L)
अंतराळ स्थानकातील अंतराळ विरांना ताजी भाजी खाता यावी म्हणून स्थानकात राबविण्यात आलेला व्हेजी प्रोजेक्ट यशस्वी झालाय अंतराळवीरांनी नुकतीच स्थानकातील झिरो ग्रव्हिटीतील फिरत्या प्रयोग शाळेतील व्हेजी चेंबर मधील Mizzuna Mustard green भाजीचा आस्वाद घेतला तर ईकडे पृथ्वीवर शास्त्रज्ञांनी लॅबमध्ये मंगळ व चंद्रा सारखी कृत्रिम वातावरण व मातीची निर्मिती करून त्यात दहा प्रकारच्या भाज्या व धान्याची रोपे लावली
Netherlands येथील University &Research सेंटर मधील शास्त्रज्ञांनी मंगळ आणि चंद्रावरील पृष्ठभागावरील जमिनीसारखी माती तयार केली दोन्ही ग्रहावर ह्या आधी गेलेल्या अंतराळयानाने गोळा केलेल्या माहितीचा आणि नमुन्यांचा त्यांनी ह्या संशोधनासाठी उपयोग केला त्यांनी ह्या साठी नैसर्गिक कारणाने झीज व धूप झालेल्या खडकांचा चुरा झालेली खडबडीत माती घेतली त्या मध्ये मंगळावर आढळलेल्या इतर मिनरल्स आणि घटकांचा समावेश करून उपजाऊ माती तयार केली त्या मध्ये अंतराळवीरांचे ऑरगॅनिक मटेरियल मिसळुन कंपोस्ट खत तयार केले लॅब मध्ये तयार केलेल्या मंगळ आणि चंद्रासारख्या वातावरण निर्मित कृत्रिम बागेत ह्या मातीचे मिश्रण वापरून त्यांनी दहा प्रकारच्या भाज्या आणि धान्याची लागवड केली आणि विशेष म्हणजे काही दिवसातच त्यांच्या प्रयत्नांना यशही मिळाले
शास्त्रज्ञांनी लावलेल्या कृत्रिम बागेत Rocket lettuces,Tomato ,Radish ,Rye,Quinoa,,Chives ,Pea आणि Leek ह्या भाज्या आणि धान्य उगवले पण पालकाची भाजी मात्र चांगली ऊगवली नाही ह्या ताज्या टवटवीत हलीम टोमॅटो,मुळा,मोहरी,वटाणे ह्या भाज्या आणि धान्य पाहून शास्त्रज्ञ आनंदित झाले आहेत ह्या संशोधनाचे प्रमुख शास्त्रज्ञ Wieger Wamelink म्हणतात," कि,ह्या कृत्रिम मंगळावरील मातीसारख्या खडबडीत मातीत जेव्हा लाल रंगांचे टोमॅटो उगवले तेव्हा आम्ही आनंदित तर झालो आहोतच पण आता आमचा उत्साह वाढला आहे"!
आता पुन्हा आम्ही जास्ती भाज्यांच्या बिया आणि धान्यांची लागवड करणार आहोत आगामी मंगळ,चंद्र आणि परग्रहावरील नियोजित दूरवरच्या अंतराळ मोहीमांतील अंतराळवीरांना ह्या संशोधनाचा निश्चितच उपयोग होईल सध्या स्थानकात राहात असलेल्या अंतराळवीरांना ताजी भाजी,फळे आणि अन्न पिकवता व खाता येत नाही त्यांना पृथ्वीवरील प्रोसेस केलेल्या प्रीझर्व अन्नावर अवलंबून राहावे लागते पण भविष्यात त्यांना लागणारे अन्न ,भाजीपाला आणि फळे पिकवता व खाता येतील शिवाय भविष्यात मंगळ,चंद्र व परग्रहावर मानवी वस्त्या वसल्या तर तिथे आता अशी शेती करून त्यांना लागणारे अन्नधान्य व भाजीपाला पिकवता येईल अशी आशा शास्त्रज्ञ व्यक्त करत आहेत
शिवाय चंद्रावरील मातीपेक्षा मंगळावरील माती जास्त ऊपजाऊ असल्याचा निष्कर्ष शास्त्रज्ञांनी काढला आहे त्यामुळे भविष्यात मंगळावर शेती करता येईल अशी आशा त्यांनी व्यक्त केली आहे  

अपोलो 17 चांद्र मोहिमेतील मातीच्या नमुन्यांचे 47 वर्ष्यांनी होणार संशोधन

नासाच्या अपोलो 17 अंतराळ मोहिमेचे अंतराळवीर Gene Cernan चांद्रभूमीवरील माती गोळा करताना
 फोटो -नासा संस्था
 नासा संस्था -15nov.
अनादी काळा पासून शास्त्रज्ञ अंतराळातील आपल्या सौरमालेतील व सौरमालेबाहेरील ग्रह व तेथील वातावरण आणि सजीव सृष्टीचे अस्तित्व शोधत आहेत आणि त्याला यशही मिळत आहे आता तर अत्याधुनिक तंत्रज्ञान आणी ऊपकरणाचा वापर करून शास्त्रज्ञांनी आपल्या सौरमाले बाहेरील पृथ्वीसारखे वातावरण असलेल्या ग्रहांचाही शोध लावलाय शिवाय आपल्या सौरमाले सारख्या अनेक सौरमाला ह्या ब्रम्हांडात अस्तित्वात असल्याची शक्यता वर्तवली आहे आपल्या भारत देशाने पण यशस्वी मंगळ मोहिमेनंतर चंद्रावरही नुकतेच चांद्रयान पाठवले होते  विक्रम Lander चंद्रावर पोहचुन भरकटले तरीही 0rbiter मात्र यशस्वी पणे चंद्राभोवती फिरून अत्याधुनिक माहिती व फोटो पृथ्वीवर पाठवत आहे
अमेरीकाही पुन्हा चांद्रमोहिम राबवणार असुन ह्या वेळेस तीन अंतराळवीरांमध्ये एका महिला अंतराळ विरांगनेचाही समावेश असणार आहे  सध्या ह्या अंतराळ मोहिमेची  जोरदार तयारी सुरु आहे त्यासाठी वेगळा तिथल्या वातावरणात वापरण्यायोग्य स्पेस सुटही तयार करण्यात आला आहे ह्याच आगामी 2024 च्या आर्टिमस चांद्रमोहिमेसाठी आता शास्त्रज्ञ अपोलो मोहिमेतील मातीचे samples संशीधीत करणार आहेत
  अपोलो 17 ह्या अमेरिकेच्या अंतराळ मोहिमेत 1972 साली डिसेंबरमध्ये नासाचे तीन अंतराळवीर  युजीन सरनन,ह्यरीसन स्मिथ आणी रोनाल्ड इवंस चंद्रावर पोहोचले होते त्या पैकी सरनन आणी स्मिथ यांनी यानातुन ऊतरून चांद्रभुमीवर पाऊल ठेवले आणी तिथली माती आणी दगडाचे नमुने गोळा करुन प्रुथ्वीवर संशोधनासाठी आणले होते त्यांनी  386 gm माती ट्युबमध्ये भरून प्रुथ्वीवर आणली होती आणी नासा संस्थेतील लॅब मध्ये ती आजवर सुरक्षित ठेवण्यात आली होती


     अंतराळवीरांनी 47 वर्षांपूर्वी चंद्राच्या भूमीवरील गोळा केलल्या ट्यूब मधील मातीचे सॅम्पल्स
 फोटो -नासा संस्था 
आता चार नोव्हेंबरला त्यातील दोन ट्युब ऊघडण्यात आल्या Washington येथील नासाचे प्रमुख शास्त्रज्ञ Dr. Sarah Noble म्हणतात की,सध्या काही ट्युब संशोधनासाठी ऊघडण्यात येतील तर काही तशाच ठेवण्यात येतील ह्या आधी आजच्या ईतके प्रगत तत्रंज्ञान विकसित झाले नव्हते त्यामुळे त्या ऊघडल्या गेल्या नव्हत्या आणी त्याचे संशोधन करण्याचा विचारही केला नव्हता अजूनही  भविष्यात नवीन प्रगत अत्याधुनिक तंत्रज्ञान विकसित होईल तेव्हा ऊरलेल्या samples चे सखोल संशोधन करता येईल आणि नवी उपयुक्त माहिती मिळेल ह्या संशोधनाचा ऊपयोग आगामी आर्टिमस चांद्रमोहिमेतील अंतराळ विरांना होईल
अंतराळवीरांनी  चंद्रावरील Lara crater ह्या भागातील माती दोन फुट लांब tube मध्ये pack करून आणली होती  Tube मध्ये ड्राय नायट्रोजनचा वापर करून ह्या मातीच्या नमुन्यांचे खराब होण्यापासून संरक्षण करण्यात आले होते  मुळेच 47 वर्षांनंतरही हि माती सुरक्षित राहिली आता त्यातील 73001आणी 73002 ह्या दोन tubes ऊघडण्याचा निर्णय घेण्यात आला आणि आधी पाच नोव्हेंबरला 73002 हि tube उघडण्यात आली दुसरी tube जानेवारी महिन्यात उघडली जाईल हि tube उघडण्याआधी त्याचा X ray घेतला गेला आणि शास्त्रज्ञांनी ह्या मातीच्या नमुन्याची High resolution3 D  इमेज मिळवण्यासाठी Tomography (X.C.T) चा उपयोग केला

स्थानकात उगवलेल्या Mizzuna Mustard Green भाजीची अंतराळवीर Andrew आणि Jessica ह्यांनी केली तोडणी

अंतराळवीर Andrew Morgan व्हेजी चेम्बर मधील भाजीच्या रोपाला पाणी घालताना -फोटो- नासा संस्था

नासा संस्था -30 आक्टोबर
नासाच्या अंतराळमोहीम 61चे अंतराळवीर Andrew Morgan आणि Jessica Meir ह्यांनी नुकतीच स्थानकातील व्हेजी चेंबर मध्ये वाढवलेल्या Mizzuna Mustard Green ह्या भाजीची कापणी केल

              Jessica Meir अंतराळस्थानकातील व्हेजी चेम्बरमधील Mizzuna Mustard Green हि भाजी तोडताना
 फोटो- नासा संस्था
अंतराळ मोहीम 61च्या अंतराळवीरांनी Veg-04B ह्या प्रोजेक्ट अंतर्गत स्थानकातील व्हेजी चेंबर मध्ये पृथ्वीवरून स्थानकात आलेल्या भाजी,धान्य व फुलांच्या रोपांची लागवड केली होती अंतराळवीर त्यांच्या संशोधनाच्या कामातून मिळालेल्या फावल्या वेळात ह्या रोपांची देखभाल करतात त्यांना पाणी,खत घालणे वाढलेल्या रोपांचे कटिंग करणे ह्या सारखी कामे करतातच शिवाय ह्या रोपांना पृथ्वीवरील वातावरणासारखे हवामान आणि प्रकाशव्यवस्था मिळावी म्हणून तापमान मेंटेनन्स मध्ये आवश्यक बदल करतात आणि रोपांची सुकू नये म्हणून विशेष काळजी घेतात

नासाची महिला अंतराळवीर Jessica Meir व्हेजी चेंबर मधील भाजीच्या रोपाला पाणी घालताना -फोटो- नासा संस्था  
 त्यांच्या ह्या प्रयत्नांना यशही मिळते बऱ्याच वर्षांपासून स्थानकात हा व्हेजी प्रोजेक्ट राबवण्यात येतोय अंतराळवीरांना पृथ्वीवरच्या सारखी ताज़ी फळ,भाजी आणि धान्य अंतराळस्थानकात मिळत नाही तिथल्या झिरो ग्रॅविटीत त्यांना पृथ्वीवरून आलेल्या प्रिझर्व्ह व प्रोसेस केलेल्या अन्न व भाजीवर अवलंबून राहावे लागते त्यांना स्थानकातच उगवलेली ताजी भाजी व अन्न पिकवून खाता यावे म्हणून हा प्रोजेक्ट राबविल्या जातोय ह्या आधीही स्थानकात फुले भाजी ,कोबी व गहूची लागवड केल्या गेली आणि अंतराळवीरांनी त्यांची योग्य देखभाल करून त्यांचा आस्वादही घेतला आहे
ह्या व्हेजी चेंबर मध्ये पृथ्वीसारखे वातावरण,प्रकाश आणि अंधार निर्माण व्हावा म्हणून रंगीत लाईट्स आणि तापमान निर्माण करण्यासाठी विशेष व्यवस्था केली आहे तेथे तयार करण्यात आलेल्या उशी वाफ्यात वेगवेगळी रोपे लावली जातात पृथ्वीवरील वातावरणात वाढणारी रोपे आणि स्थानकातल्या झिरो ग्रॅव्हीटीत वाढणारी रोपे ह्यांच्यातील बदलांचे निरीक्षण नोंदवून ह्यावर सखोल संशोधन करण्यात येत आहे
नुकतीच स्थानकात उगवलेली Mizzuna Mustard ह्या जातीची हिरवी ताजी भाजी अंतराळवीर Andrew Morgan आणि Jessica Meir  ह्यांनी तोडली त्यातील थोडी भाजी पृथ्वीवरील संशोधनासाठी नमुन्याखातर ठेवली आणि उरलेल्या ताज्या हिरव्या भाजीचा ह्या अंतराळवीरांनी त्यांच्या जेवणात आस्वाद घेतला ह्या भाजीचा उपयोग सलाद सारखा केल्या जातो ह्या दोघांनीही ह्या भाजीची विशेष देखभाल केली होती
ह्या व्हेजी प्रोजेक्टचा उपयोग भविष्यातील दूरवरच्या अंतराळ मोहीमांतील अंतराळवीरांना होईल त्यांना स्थानकात अन्न व भाजी उगवण्यासाठी आणि स्वत: पिकवलेले ताजे अन्न खाण्यासाठी होईल